________________
આનંદઘન પદ
.
CS
૨૮૫
રહ્યા છે કે ગમે તેવો માથાવાઢ જેવો દુશ્મન હોય, આપણુ ઘણું અહિત કર્યુ હોય છતાં તેની સાથે કયારે પણ બોલીને બગાડાય નહિ તેમજ તેની સાથે ખરાબ વર્તન કરવું નહિ. કોઈ પણ જીવ પ્રત્યે હૃદયમાં અમૈત્રીભાવ - વિરોધીભાવ - દુશ્મનાવટ વગેરે રાખવી નહિ. ભૂતકાળ કોઈનો પણ કયારે પણ ઉલેચવો નહિ - ઉકેલવો નહિ કારણ કે તેમ કરવાથી કોઠીમાં હાથ નાંખી કાદવ કાઢવા જેવું હોય છે.
(મેં લે જોબન કિત જાઉં) - બાલ્યાવસ્થા, યુવાવસ્થા - વૃદ્ધાવસ્થા આ બધા દૈહિક ધર્મો છે. હું તેનાથી છુટવા માંગુ છું પણ યુવાવયના નિમિત્તો જીવને કર્મબંધ કરાવે છે. કામોત્તેજક એવો વેદનો ઉદય જીવને થાપ ખવડાવે છે, ભૂલ કરાવે છે, રાત્રે સ્વપ્નમાં સ્વપ્નદોષ - શીલભંગ વગેરે કરાવે છે. યુવાવયનો કામ, સાધુ હોય કે સાધક કોઈને પણ છોડતો નથી. છેવટે મનથી પરિણામ બગાડે છે. આનંદઘનજીનો આત્મા આમાંથી છુટવા જેમ જેમ મથે છે તેમ તેમ મોહ-માયા-કુબુદ્ધિ-કામ્ય એવી કાર્મણ વર્ગણા તેમના આત્માને પણ વિશેષ સતાવે છે. આ બધી કામીનીઓ યુવાવયના સાધુ માટે ડાકીની અને શાકિની જેવી ગણાય કે જેના સંસ્કાર જીવ ઉપર અનાદિકાળથી બાઝેલા છે. આ નિમિત્તથી સાધક ગભરાટ અનુભવે છે. સમતા ચેતનની સ્થિતિ પામી ગઈ છે.
(કુમતિ પિતા બંભના અપરાધી) - બંભના એટલે બ્રહ્મચર્યવ્રતને ખંડિત કરનારો કુમતિનો પિતા કામરાગ મોટો અપરાધી છે, જેનો ઉદય થયે છતે સજ્જન આત્માની દૃષ્ટિ પણ બગડી જાય છે. તે કયારે કેવો જુલ્મ મચાવશે તે કહી શકાય નહિ. મોટી ઉંમરનો સસરો હોય તેને પણ આનો ઉદય થાય તો તે ઘરમાં રહેલી પુત્રવધુ ઉપર દૃષ્ટિ બગાડે છે માટે તેનો કદી વિશ્વાસ ન કરવો. દશવૈકાલિક સૂત્રકાર લખે છે કે ૯૦ વર્ષની વૃદ્ધા હોય - અત્યંત દૂબળી હોય - કાન કપાયેલા હોય - આંખો ફુટેલી હોય છતાં તેની પાસે પણ નજીક જાય તો જેમ મધ્યાન્હકાળના સૂર્ય સામે જેમ દૃષ્ટિ પડે અને જીવ પાછી ખેંચી લે છે તેમ પાછી ખેંચી લેવી, એમ સલાહ દશવૈકાલિકસૂત્ર આપે છે. ચાર ચાર મહિના સુધી ચોવિહાર ઉપવાસ કરીને - કાયોત્સર્ગમાં રહી ગુફામાં રહેલ સિંહ જેવાને પણ શાંત કરનાર અને ઘાસ ખાતા કરનાર સિંહ ગુફાવાસી મુનિ
દિશા બદલાય તો દશા બદલાય.