________________
૩૦
આનંદઘન પદ ૯૧
-
આ પંચમકાળ હળાહળ જૂઠથી ભરેલો છે. દંભ-કપટ-માયાચાર આ બધા દોષોનું સેવન જીવને સહજ થઈ પડ્યું છે તેમાં કયારેક અણમાનીતી પત્ની પ્રિય થઈ પડે તો કયારેક માનીતી અપ્રિય લાગે છે આવા અટપટા ભાવો મન પર લાવનાર કોણ ? તો કહે છે કે પૂર્વમાં બંધાઈ ગયેલા તેવા પ્રકારના સારા કે ખોટા સંસ્કારોની અસર કર્મના ઉદયે જીવના ચિત્ત ઉપર થતી હોય છે.
સંસારમાં પુરુષની પ્રકૃતિ કઠોર અને જલદ હોય છે તેની સામે નારી સ્વભાવ નરમ ગુણોવાળો હોય છે. આ બંનેની વચ્ચે ગમો અણગમો કરાવનાર તે પ્રમાણેના બંન્નેના કર્મ છે. (વારો રે કોઈ) - તેને કોણ વારી શકે ? સુધારી શકે ? અટકાવી શકે ? જીવનેે અનાદિકાળથી પોતાના ઘર પ્રત્યે અસંતોષ છે. પોતાની જ્ઞાન સત્તા એ પોતાના રાજ્યની હદ છે તેમાં અસંતોષ થવાથી તેનુ મન પારકા રાજ્યની હદમાં પ્રવેશવાળુ થયું છે અને તેથીજ આ નાની વહુ અને મોટી વહુ વચ્ચે અણબનાવનો પ્રસંગ ઉભો થયો છે, તેમાં ભૂલ જીવની પોતાની છે. જીવને પર પુદ્ગલ પ્રત્યે ગમો-અણગમો રહે છે તે તેમાં મુખ્ય કારણ છે. પારકા ઘરે રમવાની જીવને ટેવ પડી છે તેમાં કારણ જીવના અંદરમાં પડેલા સંસ્કારો છે અને સંસ્કારોને પાડનાર જીવ પોતેજ છે. જો જીવે દોષોનું સેવન ન કર્યું હોત તો ખોટા સંસ્કાર પડત નહિ, અશુભ કર્મ બંધાત નહિ અને તો જીવ આજે પોતાની જ્ઞાનસત્તામાંથી બહાર નીકળી પરઘરમાં રાગાદિભાવે ભટકવા જાય છે તે જાત નહિ. સુમતિ અને કુમતિ, સમતા અને મમતા આવા બંને પરસ્પર વિરોધી પાત્રો અંદરમાં ઊભા થયા તેનુ કારણ જીવ પોતે જ છે. હવે જ્યારે એક વખત કુમતિ ઉત્પન્ન થઈ ગઈ અને પછી ચિત્ત વારંવાર બહાર ભટકયા કરે ત્યારે તે સ્થિતિ જીવને રાત’દિ ચિંતાની મુંઝવણમાં નાંખી દે છે. દિવસે તેમજ રાત્રે નિદ્રામાં સ્વપ્નમાં તેવા તેવા પ્રકારના ભયજનક દૃશ્યો દેખાય છે. ભવોભવના કુસંસ્કારો લઈને આવેલો હોવાથી તે તે વિષયોમાં ચિત્ત ભટકવાથી રાત્રિમાં સ્વપ્ન દરમ્યાન ભયજનક દૃશ્યોની હારમાળા સર્જાય છે જેની અસર જીવના ચિત્તતંત્ર ઉપર થવાથી ગભરાટ છુટે છે.
-
આ હળાહળ જૂઠથી ભરેલો પંચમકાળ છે, જેમાં ઉદ્ભટ વેશ અશ્લીલ સાહિત્યનું વાંચન, નગ્ન અને બિભત્સ પોસ્ટરો ચિત્રો આદિનું દર્શન,
અઘ્યાત્મક્ષેત્રે જગતષ્ટિ કરતાં જ્ઞાયકષ્ટનું મહાત્મ્ય છે.