________________
આનંદઘન પદ - ૮૫
ભાગ્ય ઉઘડી ગયા એમ માનું. પ્રભુએ આવીને મને દર્શન આપ્યા અથવા પ્રભુ મારા ઘરે આવીને વસ્યા એટલે મારા ભાગ્ય ઉઘડી ગયા એમ હું માનું. આ સમતાના વિચારોને અહીં યોગીરાજે રજુ કર્યા છે. તેમને પોતાના પદોમાં આત્મધ્યાનની જ વાતો દોહરાવી છે. આર્ત અને રૌદ્ર ધ્યાન એ દુર્બાન છે તેથી તે ત્યાજ્ય છે. ધર્મનું ધ્યાન નિર્મળભાવે કરાય ત્યારે વિવેક જાગે છે અને સમતા. પ્રગટે છે. ધ્યાનદશામાં આત્માની ભાવ લેશ્યાના પરિણામ અતિ નિર્મળ વર્તતા હોય છે.
ધ્યાન ઘટા ઘન છાઈ સંતો મેરે ધ્યાન ઘટા ઘન છાઈ.
અતિ ઉચ્ચકક્ષાના ધ્યાનની આ વાતો છે તેની સમજ દષ્ટાંતથી પડે છે. વર્ષાઋતુમાં વર્ષાના યોવન સમયે મેઘવાદળીઓ છતી થાય છે. પ્રથમ તેનો વ્યાપ અતિ નાના પ્રમાણમાં હોય છે છતાં તેમાં જોમ એટલું બધું તીવ્ર હોય છે કે કલાક દોઢ કલાકના સમયમાં તો આખા આકાશક્ષેત્રને વાદળાથી ભરી દે છે. તે જ્યારે વર્ષે છે ત્યારે તેની જલધારા ખડખંડ રૂપે વરસતી નથી પણ અખંડિત મેઘધારા વરસે છે. બે-ચાર કલાકમાં તો સરોવરોને છલકાવી દે છે. નદીનાળાઓમાં પાણી બંને કાંઠે ઉપરથી વહેતી વેળાએ એની ગતિનો વેગ અતિ જલદ હોય છે. બસ આવીજ જલદ વેગવાળી અખંડિત આત્મધ્યાનની દશા આત્મામાં વર્તે છે તે વેળાએ આત્માનું પરમાત્મા સાથે અખંડ એકપણું સધાય છે આવી દશા યોગીરાજની સમજવી (સી અભૂતોમાં તુજ સ્વરૂપ અભૂત નીરખું, મહાજ્યોતિ જેવું વિમલનયને સૂર્ય સરીખું)
પતિના વિરહને કારણે પોતાના પતિને મળવા આતુર થયેલી સમતા કે જે શુદ્ધ ચેતના સ્વરૂપ છે તે નિરંતર પોતાના પતિનું રટણ અને સ્મરણ કરે છે. પતિનો સમાગમ થશે ત્યારે પ્રેમ પ્યાલા પીવાશે એ આશામાંને આશામાં તે દિવસો પસાર કરે છે. પતિના વિરહમાં સતી સ્ત્રીને આધાર એક માત્રા ભાવિમાં ગમે ત્યારે પતિ મિલન થશે તેવી આશાનો હોય છે. સમતાને અંદરથી દઢ વિશ્વાસ છે કે જરૂર એક દિવસ મારા નાથ મારા મંદિરે પધારશે અને મારા વિરહનો અંત આવશે. મારા સ્વામી એ પ્રેમામૃતના સાગર છે. જ્યારે જ્યારે
આત્માની વિસ્મૃતિ એજ અજ્ઞાન, નિદ્રા અને પ્રમાદ છે.
