________________
આનંદઘન પદ - ૮૫
આવી છે કે તેને પરમાત્મતત્વના દર્શન વિના ચેન પડતું નથી. પ્રભુ દર્શન વિના મુખ પર ગ્લાનિ છવાઈ જાય છે. આનંદઘનજીને પ્રભુ દર્શનની તલપ એટલી બધી લાગી છે કે પ્રભુ દર્શન કરાવનાર પ્રત્યક્ષ સૂરિજન એટલે સદ્ગુરુ • આત્માનુભૂતિ સંપન્ન વિશિષ્ટ શુદ્ધિના ધારક એવા ગુરુને અને તેના ઉપદેશામૃતને તેઓ ઝંખી રહ્યા છે.
આનંદઘનજી અને શ્રીમદ્ રાજચંદ્રના વિચારો અહિંયા મળતા આવે છે કે પ્રભુ - પરમાત્મા ઉપકારી છે જરૂર પણ તે પરોક્ષ ઉપકારી છે જ્યારે સર પ્રત્યક્ષ ઉપકારી છે. પ્રત્યક્ષથી સદ્ગરનો ઉપકાર મહાન છે જ્યારે પરોક્ષથી. જિનેશ્વર ભગવંતોનો ઉપકાર મહાન છે. જેમની જે સમયે વિદ્યમાનતા હોય તેમનો તે સમય ઉપકાર મહાન ગણાય. જીવ જેટલો સમય પ્રભુના માર્ગમાં રહી ચાલે તેટલો સમય ઉપકારનો બદલો વાળ્યો ગણાય.
પ્રત્યક્ષ સશુરુ સમ નહિ, પરોક્ષ જિન ઉપકાર, એ અંતર આવ્યા વિના, ઉગે ન આત્મ વિચાર, પ્રત્યક્ષ સટ્ટર પ્રાપ્તિનો, ગણે પરમ ઉપકાર, ત્રણે યોગ એકત્વથી વર્તે આજ્ઞાધાર.
પરમ પ્રભુ પરમાત્મા પોતે પ્રેમના સાગર છે. પ્રભુની કૃપા વિના તે પ્રેમામૃત રસ અંદરમાં હોવા છતાં પામવું દુર્લભ છે. પરમ પ્રભુની રાત દિવસ સુરક્ષા થવાથી અને તેના વિયોગમાં તીવ્ર રૂદન થવાથી પ્રભુની કૃપાને પામી શકાયા છે. પ્રભુની કૃપાથી સાધક આત્મા પ્રેમરસના પ્યાલા ભરી ભરીને પીધા કરે છે તો પણ તેને તૃપ્તિ થતી નથી. ફરી ફરીને તે પ્રેમામૃતનું પાન કરવા ઝંખે છે જ્યારે સંસારી જીવોનો પ્રેમ રાગ સ્વરૂપ છે, સ્વાર્થમય છે, તેનાથી શાંતિ મળતી નથી પણ મનનો ઉદ્વેગ વધે છે. એ રાગ સ્વરૂપ પ્રેમ હોવાથી સંકુચિત હોય છે અને તેથી તેને મોહ કહ્યો છે.
જેની જ્ઞાન ચેતના જાગૃત છે તે ચેતનાના કિરણો સુવર્ણ સમાન તેજોમય હોય છે અને તે કમને બાળવામાં સમર્થ હોય છે. જ્યારે આત્માના દર્શન ગુણ બરફના જેવો ઘવલ અને શીતલ હોય છે જે આત્માને ઠંડક આપે છે. આત્માના
માનવજીવન બુદ્ધિને બદલે ભાગ્યથી વધારે ચાલે છે.
