________________
આનંદઘન પદ - ૮૩
૧૯૭
કે જેથી તારું રક્ષણ થાય.
પરમાત્મ મિલનમાં તારી સુરતા એટલે એકાગ્ર થયેલ દષ્ટિનો તે વેળાએ કોઈ ભંગ ન કરે અથવા સમતા સાથે ક્રીડા કરતી વેળાએ તારી સુરતાને કોઈ પીંખી ન નાંખે અથવા જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રમાં રમણતા વેળાએ કોઈ વિક્ષેપ ન પડે તે માટે તે સમયે તારી દષ્ટિ સમતા સાથે ચાલતી પીડામાં સ્થિર ન થતાં તારા જ્ઞાયકભાવમાં સ્થિર રહે - પછડાયેલી રહે એ બહુજ જરૂરી છે. જો ઉપયોગમાંથી શાકભાવની પકડ છુટી ગઈ તો તેજ ક્ષણથી પ્રતિ સમયે તારો આનંદ મોળો પડવા માંડશે. તારા અંતરમાં શાકભાવનું મહત્વ બરાબર વસ્યુ હશે એની જબરજસ્ત પ્રતિષ્ઠા આત્મામાં ઉભી થઈ હશે, જ્ઞાથ ભાવ વીતરાગભાવ સિવાય બધુજ તુચ્છ અસાર સમજાયુ હો, તોજ આ શક્ય બનશે..
ભાવના બાર નદી વહે સમતા નીર ગંભીર હો ધ્યાને ચહિ વચો ભર્યો રહે - સમપન ભાવ સમીર હો...૪.
હે ચેતન ! નિર્ભય નામની તારી નગરીમાં બાર ભાવના રૂપ નદી વહી રહી છે તેમાં સમતા રૂપી જલ ભરેલું છે. જ્યારે નદીઓ પોતાના પિતા સમુદ્રને મળવા માટે જઈ રહી હોય છે ત્યારે સમુદ્ર તેઓને પોતાનામાં સમાવવા વધુને વધુ ગંભીર થતો જાય છે, ઘણી બધી નદીને પોતામાં સમાવવા છતાં તે કદીપણ કયારે પણ ઉછાંછળો બનતો નથી અને એની જલ સપાટીમાં વૃદ્ધિ થતી નથી. તેમ હે ચેતન ! તમે પણ ગંભીર ગુણવાળા બનશો તો તમે તમારા આત્માને વ્યાપક એવાં પરમાત્માસ્વરૂપે પરિણમાવી શકશો.
ચારે દિશા અને વિદિશાની મધ્યમાં નાભિ કમલદલ સ્થાન છે ત્યાં સમતાભાવ રૂપી જલ ભર્યું રહે તે માટે તે તરફ ધ્યાન સ્થિર કરી ઉપયોગને ત્યાંજ ધરી રાખજો.
અનિત્યાદિ બાર ભાવનાઓ ખરેખરી નદી જેવી છે, તેનાથી ભાવિત થનારને સમતાની પ્રાપ્તિ ખૂબ સુગમ બને છે. સિદ્ધર્ષિ ગણિ મહારાજ ઉપમિતિમાં ચોથા પ્રસ્તાવમાં ચિત્ત સમાધાન નામનો મંડપ બતાવે છે, તેમાં નિ:સ્પૃહતા શેયો અનંત છે માટે જ્ઞાન અનંત છે. દયો અનંત છે માટે દર્શન અનંત છે.
