________________
આનંદઘન પદ ૮૩
હોતો નથી તો ગમે તેટલી સારી કે નરસી વસ્તુઓ આવીને તેમાં પડે છતાં તેને જરા પણ ભાર લાગતો નથી. પાણીના પ્રતિબિંબથી ભીંજાતો નથી અને અગ્નિના પ્રતિબિંબથી ભૂંજાતો નથી. તેના પરિણામ ઉષ્ણ થતા નથી બગડતા નથી. તે તો હરેક પળે પોતાના અવિકારી દાર્પણ્ય ભાવમાંજ રહે છે અને આજ તેની સફળતા છે. સારા કામ કર્યા પછી પણ અભિમાન રહે તો તેનાથી આત્મા ઉપર ભાર વર્તે છે અને અભિમાનનો ભાર બોજો ઉપાડનાર સુખને અનુભવી શકતો નથી માટે જો તારે સુખી થવુ હોય તો સંતોષ ઘરમાં આવજે અને જે કાંઈ સારું કરાય તે વખતે દર્પણની જેમ અવિકારી રહેજો.
કબીર કહે છે ચેતન ! ચોકી બૈઠ કર મન મેં રાખો ધીર નિર્ભય હો, નિઃસંક્રભજ, કેવલ, કહે કબીર
·
-
-
હે ચેતન ! મન રૂપી દરવાજા પર વિવેક રૂપી ચોકીદારને બેસાડ. પછી નિ:શંક અને નિર્ભયપણે આત્મરાજાને મળી શકીશ.
૧૯૫
નિર્ભય નગરમાં સાધુ પુરુષની સંગતિ રૂપ મજબુત પોળ છે. એ પોળના દરવાજા પર સુવિવેક સતત જાગતો રહી પોળિયા એટલે ચોકીદારનું કામ કરે છે. આગમના અનુસારે તારી સાધનાનુ તોલ માપ થશે. સાધક આત્માને પોતાના ભાવોની રક્ષા કરવી જરૂરી હોય છે અને તે માટે પોતાનાથી સમ કે અધિક એવા સાધુ પુરુષોનો સત્સંગ મળે તો તે ભાવો જળવાઈ રહે છે. સત્સંગથી કામક્રોધાદિ આત્માને વિઘ્ન કરનાર ભાવો અંદરમાં આવતા અટકે છે. તેનાથી તત્કાળ ધ્યાન સિદ્ધિ થાય છે. તેમજ વિવેક રૂપી દ્વારપાળ સતત જાગતો હોય છે તેના કારણે આવતી ઉપાધિઓ સમાધિમાં ફેરવાઈ જાય છે તેમજ પ્રભુના વચનામૃતો જેમાં સંગ્રહાયેલા છે તેવા અધ્યાત્મ ગ્રંથોને તોલી તોલીને પાન કરનાર શાસ્ત્ર પરિકર્મિત મતિધર શાસ્ત્રયોગી પાયક તોલૈયો ત્યાં રહેલ હોવાથી
તેનુ ધ્યાન અન્યમાં ન જતાં આત્મામાંજ વણાયેલુ રહે છે એટલે ત્યાં ભૂલ થવાનો સંભવજ નથી. કહેવાનુ તાત્પર્ય એ છે કે જેમ તોલ માપ કરવા માટે થડે બેઠેલા માણસોની નજર ત્રાજવાના મધ્યસ્થાને રહેલ તુલાદંડ ઉપર રહે છે એની સામેજ સતત નજર રાખીને તોલ માપ કરવાથી તોલમાં ઓછવત્તુ આવવાનો
પરપીડન વિનાનું સ્વનું સ્વમાં પ્રવર્તન તેનું જ નામ સંયમ !