________________
૧પ૪.
આનંદઘન પદ - ૭૭
કરી છે તેની ઉપર વિશેષ વિવેચન અહિંયા રજૂ કરાય છે.
આ ત્રણે વસ્તુઓ કુદરત સર્જિત નથી પણ માનવસર્જિત છે તેથી તેવી અદાલતોમાં ધર્મતત્વનો ન્યાય કરાવવો એમાં માનવીની મનોદશામાં રહેલી મૂઢતાનુંજ નર્યું પ્રદર્શન છતું થાય છે. અંબ ખાસ અદાલત એટલે જેમાં કોઈ કોર્ટ ન હતી, કોઈ વકીલો ન હતા, કોઈ ન્યાયાધીશ ન હતા પણ જેમ જહાંગીરના વખતમાં રાજા પોતેજ ન્યાયનો ચુકાદો આપતા હતા. તેમાં જેલની સજા ન હતી પણ અદલ ઈન્સાફ ન્યાય હતો. જેમાં એક હાથમાં તલવાર અને બીજા હાથથી મોતની સજા હતી. આ ઈશ્વરીય ઈન્સાફ હતો. જેનો જેવો ગુનો તેને તેવીજ સજા હતી. આ જહાંગીરના જાયનું એક દષ્ટાંત પાઠચપુસ્તકમાંથી મળી રહે છે. જાતિ ગમે તે હોય ચાહે હિન્દુ કે મુસ્લિમ ન્યાય બધાને માટે એક સરખો
હતો.
એક બાઈનું નાનું બાળક ગુમ થઈ ગયેલું. માતાને તેના ચહેરાની અણસાર, તલ, મસા જેવા લક્ષણ બરાબર યાદ રહી ગયેલા. અમુક સમય વીત્યા બાદ આ બાઈની નજરમાં તે બાળક બીજી બાઈની પાસે જોવામાં આવ્યું. બાઈએ બરાબર જોઈને નક્કી કર્યું કે આ છોકરાનો ચહેરો બરાબર મારા છોકરા જેવોજ છે તેથી ન્યાય મેળવવા બાદશાહના દરબારમાં ફરિયાદ કરી. બાદશાહે બંને બાઈઓને છોકરા સાથે તેડાવી ખૂબ પૂછપરછ કરી પણ બંને બાઈઓ પોતાના વિચારોમાં નમતુ ન જોખતા મક્કમ રહી. આથી બાદશાહે બાળકને પોતાની પાસે તેડાવી કહ્યું કે જે હોય તે સાચું કહી દો. આ તલવાર કોઈની સગી થઈ નથી. અબ ઘડી બાળકનું મોત થઈ જશે. બાદશાહ જેવી તલવાર બાળક પર ઉગામવા હાથ લાંબો કરે છે કે તરત સગી માતાનું હૃદય દ્રવી ગયું તે કહે છે કે બાળકને મારશો નહિ. મર્યા પછી તેનું મુખ હું જોઈ શકીશ નહિ. પેલી બાઈ તરફ નજર કરી તો તેના મોં પર દયાનો છાંટો પણ જોવાયો નહિ પણ નરી દંભતાજ તરવરી રહી એટલે બાદશાહે આ બાળકને એની સગી માતાને સોંપી. દઈ પેલી બનાવટી બાઈને અપમાનિત કરી બહાર કાઢી મૂકી. આવો જહાંગીરી ન્યાય હતો.
તેવીજ રીતે એક બીજો પ્રસંગ છે કે જહાંગીરની પત્ની નૂરજહાં શિકારની શોખીન હતી. એક વખત જંગલમાં શિકાર કરવા જતાં પશુનો શિકાર થવાના
પ્રભુને યાદ રાખો, વિષાદને બાદ કરો, પ્રસન્નતાને સાદ કરો.