________________
૧૨૦.
આનંદઘન પદ - ૭૦
ઉશ્કેરાટમાં આવી સમતાને ગરમ કરી રહી છે - ઉશ્કેરી રહી છે.
આ ગાથામાં શ્રદ્ધા અને સમતા બંને ભેગા મળીને કાયા-માયા-મમતાના કુળ, વંશ, ગોત્ર અને જાતિની ચર્ચા કરી રહ્યા છે. ચર્ચા શ્રદ્ધા અને સમતા વચ્ચે ચાલી રહી છે પણ તે સહન ન થવાથી મમતા વચ્ચે કુદી પડે છે અને સમતાને ગરમ કરે છે.
જ્ઞાનીઓ કહે છે કે આ કાયા જડ એવા અચેતન પરમાણુથી બનેલી છે તે કાયાના રૂપ રંગ પર મોહિત થઈને જે માનવી તેના કુળ-વંશ-ગોત્ર-જાતિના મદમાં ભાનભૂલો બની છાકટા બને છે, તેના હાલ દુર્યોધન અને કૌરવ કુળના વંશ-જાતિ અને ગોત્રના થયા તેવા થાય છે માટે માનવીએ કદી પણ કાયાની માયાનો ગર્વ કરવો જોઈએ નહિ. આ વાત દષ્ટાંતથી સમજાવે છે.
દુર્યોધન કપટી, ક્રોધી, માની, લોભી, કામી અને મોહી હતો. આ બધા દોષો દુર્યોધનની કાયાના અણુએ અણુમાં વ્યાપેલા હતા. તેનો મામો શકુનિ પણ સ્વભાવે અનાર્ય હતો, તેનું કુળ અસુર ક્ષત્રિય કુળ હતુ, વર્તન અધર્મ યુકત હતુ. જયારે પાંડવો સંતોષી, સજન, ખાનદાન અને ધર્મનિષ્ઠ હતા. મહાભારતના યુદ્ધને ટાળવા અને શેષ જીવન શાંતિથી પસાર થાય તે હેતુથી કૃષ્ણ માત્ર પાંચ ગામની માંગણી મૂકેલી હતી તે પણ પાંડવોએ સ્વીકારી હતી. પરંતુ અહંકારી એવા શકુનિ મામાના ચડાવ્યાથી દુષ્ટ દુર્યોધને એક તસુપણ જમીન ન આપવાનું કહ્યું હતુ
પોતાની માતા ગાંધારી અને પિતા ધૃતરાષ્ટ્ર પાસે બેઠા હોય ત્યારે મામા શકુનિના ચડાવ્યાથી દુર્યોધન પોતાના માતાપિતા સાંભળે તે રીતે પોતાના મામા શકુનિના વખાણ કરતો હતો જે બંનેને ગમતુ ન હતું. અંતે માતા ગાંધારીથી ન રહેવાયુ અને ધૃતરાષ્ટ્રને પુત્રો પ્રત્યે મોહ હોવાથી ચૂપ રહ્યા ત્યારે ગાંધારી દુર્યોધન વગેરે પુત્રોને કહે છે કે તમારી બધાની ખોપરીમાં કષાયનો કાટ ચડ્યો છે તેથી તમારી બુદ્ધિ બગડી ગઈ છે. હું તમને માતા તરીકે છેલ્લી સલાહ આપું છે કે પાંડવો સાથે સમાધાન કરી લ્યો. તારા મામાના અહમના વખાણ કરવાથી દૂર રહો. જો તમે આ નહિ માનો તો અસવાદી માનસ તમારું અને તમારા
અજ્ઞાનને હટાવવું, જ્ઞાની થવું એજ એકમાત્ર આત્માને સુખી કરવાનો ઉપાય.