________________
૧૧૨
આનંદઘન પદ - ૬૮
થાય છે. નરક-નિગોદ અને તિર્યંચગતિ રૂપ ભવોમાંથી મુકિત અર્થાત્ છુટકારો મળે છે. ભવ દાવાનળના મહાતાપ, સાધુ સંગતિથી બુઝાઈ જાય છે. સંસારના આધિ-વ્યાધિ અને ઉપાધિના ત્રિવિધ તાપથી મુક્ત થઈ આત્મા મોક્ષપુરીના સીધા માર્ગે આવી જાય છે.
ચતુર વિરંચી વિરંજન ચાઉં, ચરણ કમળ મકરંદરી. કો હરિ ભરમ વિહાર દિખાવે, શુદ્ધ નિરંજન ચંદરી...૩. જે ચેતન પોતાની આત્મ ચેતના માટે આતુર છે તે ચતુર છે. ચતુર એટલે એકાંતે આત્મ કલ્યાણના કામી એવા આત્માઓને વિરંજ એટલે જગતની વ્યવસ્થા ચલાવનાર હરિહર અને વિરંચી એટલે બ્રહ્માપતિ પ્રત્યે ચાહના હોતી નથી અર્થાત્ ચતુર આત્માઓ તેમને ખુશ રાખવા માટે કોઈ પણ કાર્ય કરતા નથી. તે બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશના ચરણે કોઈ સુગંધ વગરના બીલીપત્ર, કણેરના કુલો ચઢાવે તો તેઓના પ્રત્યે તેમને ધૃણા થતી નથી કે કોઈ ભકિતથી તેમના ચરણ કમળમાં સુગંધી પુષ્પો ચઢાવે તો તેમના પ્રત્યે રાગભાવ થતો નથી. બંનેના પ્રત્યે સમભાવજ વર્તે છે કારણ આવુ કરવામાં પુન્યપાપના ભાવો કામ કરી રહ્યા છે અને ચતુર આત્માને પુણ્ય પાપની પ્રવૃત્તિમાં રસ હોતો નથી. એની દષ્ટિતો એક માત્ર સ્વરૂપને સાવવા માટે અંતર તરફ ઢળેલી હોય છે.
કો હરિ ? આધિ - વ્યાધિ અને ઉપાધિ રૂપ સકલ દુ:ખોથી મુક્ત કરે, ભવના સંતાપ બુઝાવે તે પરમાત્મા છે, તેવા હરિમાં રહેલા ગુણોના બદલે આજે ભવ તાપ વધતો જતો નજરે ચડે છે. કો = કયા કારણે તે વધતો દેખાય છે તો કહે છે કે સવળી મતિના બદલે લોકોની મતિમાં ભ્રમ થઈ ગયો છે, મતિ અવળાઈમાં ફેરવી નાંખવામાં આવી છે અને તેથી લોકો એમ સમજી બેઠા છે કે અવળું કે સવળું કરનાર હરિ છે. જગતતો હરિહરે આપેલી બુદ્ધિ અનુસાર ચાલે છે. હરિ કરે સો હોય - અર્થાત્ આપણે કશું જ કરી શકતા નથી આનું નામ મતિ ભ્રમ વિહાર એટલે વર્તવુ. આવો મતિધ્યમ આજે લોકોમાં વર્તી રહ્યો. છે (શુદ્ધ નિરંજન ચંદરી) હરેશ્વર તો ખરેખર જોતાં શુદ્ધ, બુદ્ધ, નિરંજન,
જેટલો જેટલો ઉપયોગ સૂક્ષ્મ બને તેટલાં તેટલાં ઘાતક તૂટે.
