________________
આનંદઘન પદ - ૬૫
૯૧
ગણિતમાં આંકડા મૂકવામાં કયાંક પણ મોટી ભૂલ થઈ હોય તેમ દેખાય છે. તેમજ મારા પ્રાણનાથ પ્રિયતમ સાથે ચંદ્ર-ગૃહ-નક્ષત્ર, રાહુ, કેતુ, મંગળ, શનિ આદિ ગ્રહોની કોઈ નડતર દેખાય છે જેથી શુદ્ધ ચેતનાને પોતાના પ્રાણનાથનો વિરહ સતાવે છે. પોતાના આત્મભાવમાં રમમાણ ચેતન કે જે મારા પ્રાણા પ્રિયનાથ છે તેના વિરહનો સોસ = તરસ = તૃષ્ણા તેની વિરહની તરસ (સોસ) કયારે છીપાશે (ભ = ભાંગશે) ? આંતર હૃદયને દઝાડતો અફસોસ કયારે દૂર થશે ? અને મારા પ્રાણનાથ સાથેનું મિલન કયારે થશે ? ભૂત-ભવિષ્ય અને વર્તમાન એમ ત્રણે કાળને પોતાના જ્ઞાનમાં એક સમય માત્રમાં જાણનારા કેવલી ભગવંતોજ આ વાતને કહી શકે તેમ છે બાકી અન્ય કોઈ જોશી મારા આ વિરહના દુ:ખને મિટાવી શકે તેમ નથી. અત્યારે આત્મભાવમાં રમણ કરતા એવા ચેતનનો સમતાને વિયોગ વર્તે છે તેથી સમતા કે જે સુમતિ રૂપ છે તેની વિરહ વ્યથા વધેલી છે તે દૂર કરવા બીજો કોઈ ઉપાય ન જડતા તે હવે ભવિષ્ય જાણવા જયોતિષનો આધાર લે છે પણ તેને ખબર છે કે નિયતિને જ્યારે અમારા બંનેનો મેળાપ મંજુર હશે ત્યારે જ તે થશે અને નિયતિને શું મંજુર છે તે તો વિશિષ્ટ જ્ઞાની સિવાય કોણ કહી શકે ?
પીયા બિન કૌન મિટાવે રે, વિરહ વ્યથા અસરાલ?
નિંદ નીમાણી આંખ તેરે, નાઠી મુજ દુષ દેષ દીપક સર ડીલે પરો પ્યારે, તન થીર ઘરે ન નિમેષ પિયા...૧-૨.
ચેતના કહે છે કે પતિના વિરહની પીડા અતિશય વધી રહી છે. આવી આકરી અસહ્ય પીડાની વ્યથા પતિ વિના બીજો કોણ મિટાડે ? એકનો એક દીકરો જાય તો તેને ઠેકાણે બીજો દીકરો કદાચ પ્રાપ્ત થઈ શકે. ગયેલુ ધના પણ પાછુ મેળવી શકાય પણ પતિવ્રતાને પતિના સ્થાને બીજો કોઈ આવી શકે નહિ. જેમ મેલડી વિદ્યા જેને સિદ્ધ કરી હોય તેવી વ્યક્તિ પાસે રહેલી વિદ્યા સામી વ્યકિતમાં પ્રવેશ કરીને તેના પ્રાણોને અત્યંત સોસે છે, પીડે છે તે દુ:ખા તે વિદ્યાનો જાણકાર મંત્રવાદી મળે તોજ દૂર થઈ શકે. તે ન મળે ત્યાં સુધી પ્રાણઘાતક વેદના સહેવી પડે છે તેમ અનુભવજ્ઞાની ગુરૂ કે જે અનુભવની સિદ્ધિને વરેલા છે તેના સિવાય અન્ય કોઈ તે દુ:ખને ટાળી શકે તેમ નથી.
ધર્મની શરૂઆત સ્વદોષદર્શન અને સ્વદોષ પીઠનથી છે.