________________
૮૮
આનંદઘન પદ - ૬૪
આલી લાજ નગોરી ગમારી જાત
અહિ આન મનાવત વિવિધ ભાત...૨. હે સ્વામિન્ ! આ પેલી કાયા કે જેને લાજ, શરમ, મર્યાદા કેમ સાચવવી એનું પણ ભાન નથી તેથી તેની જાત સાવ ગમાર અને જંગલી છે. વસ્ત્રાભૂષણથી મઢેલી હોય ત્યારે તે ગોરી દેખાય છે પણ અંદરમાં તો તે દુર્ગધમય મળ-મુત્ર-વિષ્ટાથી ભરેલ કોથળો છે. તેનું સ્વરૂપ સાવ નગારૂ = કદરૂપુ છે, તે મારી પાસે આવીને વિવિધ પ્રકારની માંગણીઓની પુરતી કરવા મને વિનંતી કરી રહી છે.
સામાયિકભાવની સાધનામાં લાગી ગયેલા એવા આપના તપનો ભંગ કરવા ઈચ્છે છે. તે મને કહે છે કે ચેતન મારા પ્રત્યે કઠોર વર્તન રાખે છે અને વાતવાતમાં મને તરછોડે છે. આવુ જ્યારે કાયા સમતાને કહી રહી છે ત્યારે સમતા કાયાને જણાવે છે.
અલિ પર નિર્મલી કુલટી કાના મુનિ તુહિ મિલન બિચ દેત હાન...અબ૩. અરે કાયા તું મને મારા પતિને સમજાવવા માટે શું કહી રહી છે ? તું તારી જાતનો તો વિચાર કર. તું ગમે તેમ તોય પર જાત, પારકી જાત - પુદ્ગલની જાત જયારે મારા સ્વામી તો ચેતન. મસાણ એ તારું ઘર છે. પેલી વૃક્ષની કાયા તો હજુ સારી. તેના બળતણ, ફળ, ફુલ બીજાના કામમાં આવે, પોતાની નીચે રહેલા મુસાફરોને છાયા આપે. ગાય અને ભેંસની કાયા પણ સારી કે જે બીજાને દૂધ-દહીં-માખણ-છાશ-ઘી વગેરે આપે, તેના ચામડાથી લોકોને પગનું રક્ષણ મળે. અરે ! એના છાણ મૂત્ર પણ ઔષધ રૂપે કામમાં આવે અને છાણ પાછું બળતણમાં ઉપયોગી થાય. પણ માનવીની કાયાને તો વસ્ત્રથી ઢાંકો કે ન ઢાંકો તે નિર્મલી - તેનું કશુજ મુલ્ય નહિ. તે પાછી કુલટા એવી મમતાની જાતવાળી, પ્રમાદી, બીજાને માટે ઉપયોગ વગરની. વળી તે કાનની કાચી જાત-કજાત ગમે તેની સાથે ગમે તેવો વર્તાવ કરવામાં તેને લાજ - શરમ ન આવે. આવી માનવીની કાયા તો જીવને કર્મોના ફાંસલામાં ઘાલી. વિકાસને રૂંધનારી, ઉપર ઉઠવાને બદલે પતનની ખાઈમાં ઊંડે ઊંડે ઉતારી
જ્ઞાનમાં ડૂબવાથી નિશ્ચિંત, નિર્ભય બનાય છે, તો રાગમાં ડૂબવાથી ચિંતા-ભય આવે.
