________________
૭૬
આનંદઘન પદ - ૬૩
જાય તેમ સંસારમાં મળેલા સ્વજનોનો સંયોગ છે. બ્રહ્મદત્ત અને કુરુમતીનો સંયોગ ૧૫૦-૭૦૦ વર્ષ રહ્યો પછી વિયોગનો કાળ કેટલો ? જેની કલ્પના પણ ના કરી શકાય. સંસાર એ નવાનવા સંયોગો દ્વારા સર્જતુ કર્મનું નાટક છે કે જે નાટકનો સૂત્રધાર મોહરાજા છે. તે નાટકને જોનાર કર્મપરિણામ રાજા અને કાલપરિણતિ દેવી છે. જ્યારે સંસારી જીવો એ નાટકના પાત્રો છે, ચારગતિ એ રંગભૂમિ છે, યોનિ એ પડદો છે, રાગ-દ્વેષ તબલા છે, હાસ્યાદિ એ વિદૂષક છે. સ્તવનમાં પણ ઉપાધ્યાયજી વિનયવિજયજી ગાય છે કે...... “ભવમંડપમાં રે નાટક નાચીચો હવે મુજ દાન દેવરાવ.... સિદ્ધારથના.”
રમણી કહું રમણ કર્યું, રાઉ રજ ઉતાર્યા
સેવક પતિ ઈદ ચંદ, કીટ ભંગ ગાયો...૩. એજ રીતે સંસારમાં સ્વરૂપવાન રમણી, વૃદ્ધાવસ્થામાં અતિ ભોગથી. કદરૂપી બની અને રમણીની રમણતામાં અંધ બનેલ પુરષ વૃદ્ધાવસ્થા (ઘડપણ)માં અનેક રોગોથી ઘેરાઈને પરવશ બન્યો. આજે જે નારી રૂપે દેખાય છે તે પૂર્વે નર રૂપે હતો અને આજનો દેખાતો રમણ પૂર્વે કોઈની પત્ની રૂપે હતો.
તેવીજ રીતે કોઈક વાર સંન્યાસી, બાવા, જોગી વગેરે થઈ અજ્ઞાન ભાવે ઘોર તપ તપી હું ઈન્દ્ર, ચન્દ્ર વગેરે દેવોનો સ્વામી પણ થયો. કોઈક વાર રાજા થયો તો કોઈક વાર અનેકના ચરણની રજ સમાન નોકર પણ થયો, કોઈક વખત રાજા જેટલો ભારે થયો તો કોઈક વખત રજ જેટલો હલકો પણ થયો. કયારેક નારકી થયો તો કોઈક વખત ખદબદતો કીડો થયો અને કોઈક વખત કુલે કુલે બેસી રસ ચૂસતો ભ્રમર થયો.
આત્મામાં સ્વભાવ અને વિભાવ બંને રહેલા છે. જેવી મતિ તેવી ગતિ. વ્રજનાથ એટલે કૃષ્ણજીને નેમિ પ્રભુનું શરણ મળ્યું, ઈન્દ્રભૂતિને વીર પ્રભુનુ, ૧૫૦૦ તાપસોને ગોતમ ગણધરનું શરણ મળ્યું, ઉપાધ્યાય યશોવિજયજીને આનંદઘનજી મળ્યા અને પોતાના ભાવોએ પલટ ખાધી. આત્મા સમજણના ઘરમાં પ્રવેશ્યો. ચિત્તમાંથી વિભાવ ભાવ ખસ્યો અને સ્વભાવમાં સ્થિર થયો. આવી રીતે દરેક જીવમાં સારા નરસા બંને ભાવોની યોગ્યતા રહેલી છે માટેજ
જાણનારો સતત જણાયા કરે તેવી જ સાધના આત્મઘર તરફ વળી શકે છે.
