________________
કર
આનંદઘન પદ
-
૬૧
સ્થાનમાંથી બીજા સ્થાનમાં ફરતા રહે છે તેમ કાયા સાથેનો માયાવી સંબંધનો યોગીરાજને અનુભવ થવાથી રીસાયેલી કાયા જે કહે છે તે બતાવે છે. મેં રીસુ તુમતે શું કહા...૧.
હે નાથ ! હું તમારી સાથે રીસાયેલી છું, તમારા ઉપર ગુસ્સે થયેલી છું. હું અનાદિકાળથી તમારી સાથે રહેલી હોવા છતાં અને તમારા સુખ દુ:ખમાં ભાગીદાર બનેલી હોવા છતાં તમે મને તમારી પત્ની તરીકે જોવા તૈયાર નથી અને જેણે તમારા સુખ દુ:ખમાં કદી ભાગ લીધો નથી તે પેલી જુ એટલે જુઠી સમતા તેને તમે તમારી પત્ની માનો છો તો, જરા બરાબર વિચાર કરો કે ખરેખર કોણ તમારી છે ? જો સમતા તમારી હતી, તો અનાદિકાળથી તમારાથી ને કેમ રહી ? આમ માયા-મમતા સમતાના વિરોધમાં ચેતનની કાન ભંભેરણી કરી રહ્યા છે.
દૂર
દૂરી કે હૈૌને સ બૈરીરી...૧.
એ સમતા અનાદિકાળથી તમારાથી દૂર ને દૂર રહેલી હોવાથી તે તમારી બૈરી એટલે પત્ની નથી પણ વૈરી છે. પત્ની તો સાચા અર્થમાં તે કહેવાય કે જે પોતાના પતિનો પડછાયો બનીને રહે અને ક્યારે પણ પતિને ન છોડે.
આની જાણ જ્યારે સમતાને થાય છે ત્યારે તેનુ ચિત્ત ચિંતારૂપી દુ:ખથી ઘેરાઈ જાય છે અને ચેતનને ઠપકો આપતા કહે છે કે :
અન્ય દ્રવ્યના સંયોગે જ યોગ અને યોર્ગાક્રયા છે.
રૂઠે સેં દેખ મેરી મનસા દુ:ખ ઘેરીરી...૨.
મારા ઉપર તું રૂઠ્યો છે. તેં મને તરછોડી છે, મારા પર દ્વેષ પણ તેજ કર્યો છે. મારી સાથે તારો વિયોગ કરાવનાર અને સતત તારી કાન ભંભેરણી કરનાર આ તને વળગેલ કાયાની માયા મમતા છે તે તને દેખાતુ કેમ નથી ? અરે ચેતન ! તારી વિવેક દૃષ્ટિને ઉઘાડી તું જોઈશ તો તને ખબર પડશે કે સત્ય કયાં છુપાયેલું છે ? તું મમતાના ઘરે જઈને બેઠો એટલે તારા વિયોગમાં મારા ચિત્ત માનસ પર દુ:ખના વાદળ ઘેરાઈ ગયા છે એ તારી નજરે કેમ ચડતા નથી ?
