________________
(૨૩) સમયે માતંગી નામની વિદ્યા પ્રાપ્ત થઈ. ચાંડાલની પુત્રી પરણુને જે ચાંડાલને ઘેર રહી એક વર્ષ સુધી શીલ પાલવાપૂર્વક તે વિવા સાધી શકાય તેમ હોવાથી તેઓ બે ચાંડાલ પુત્રને વેશ લઈ વસતપુરમાં આવ્યા, અને ચાંડાલના નાયકને ઘેર ઉતર્યા. તેઓએ ભક્તિવંત તથા ગુણવત જાણીને તે ચાંડાલનાયકે પણ પોતાની એ. પુત્રીઓ પરણાવી. હવે તેમાંથી મેઘરથ તો બહાચર્યને ધારણ કરી વિદ્યા સાધવા લાગ્યો, પરંતુ વિદ્યુમ્ભાલી કામલબ્ધ થઇ તે ચાંડાલપુત્રીની સાથે ભોગવિલાસમાં આસક્ત થયું, અને તેથી તેણીને પણ ગર્ભ રહ્યો. એ રીતે એક વર્ષ બાદ સિદ્ધ થયેલી વિદ્યાવાળા મેઘરથે વિદ્યુમ્ભાલીને કહ્યું કે હે બંધવ! તે કુલીન થઈ આ શું આચરણ કર્યું? ત્યારે લજજાતુર થઈ તેણે ઘરથને કહ્યું હે બધા મારાં આ અપરાધની તમો ક્ષમા કરો? હવે આ વર્ષે હું ખરેખર બ્રહ્મચારી થઈ વિદ્યાસાધન કરીશ, માટે એક વર્ષ બાદ તમે મારી ખબર કહાડજો? તે સાંભળી મેઘરથ પિતાને સ્થાનકે ગયે, અને બીજા વર્ષને અંતે જ્યારે પાછે તે પિતાના ભાઇની ખબર કહાડવા આવ્યું, ત્યારે તેણે તેને બાળકને ખેળામાં લેઈ રમાડતો
, અને તે ચાંડાલકન્યાને પણ ફરીને ગર્ભવતી થયેલી જોઈ ત્યારે મેઘરેથે તેને ઠપકે આપવાથી તેણે અત્યંત લજજાતુર થઇ કહ્યું, હે બંધવ! હવે આ વર્ષે હું જરૂર બહાચારી થઈ વિદ્યા સાધન | કરીશ. પછી ત્રીજે વર્ષો જ્યારે તે મઘરથ પાછા તેની ખબર કહાડવાઆવ્યું, ત્યારે પણ તેને બે બાળકને રમાડતો અને તે ચાંડાલપુત્રીને વળી પણ ગર્ભવતી થયેલી જોઈ ખેદ પામી ચાલ્યો ગયો, અને ફરીને પાછા આવ્યાજ નહીં માટે હે પદ્મસેના હુ તે વિઘન્માલીની પેઠે સ્ત્રીમાં લુબ્ધ થાઉ તેમ નથી. (૬)
ત્યારબાદ કનકસેનાએ કહ્યું કે, હે સ્વામી! અતિલોભ કરવાથી શખધમનકની પેઠે માણસ વિનાશ પામે છે. તે શંખધમનકનું ઉદાહરણ નીચે મુજબ છે –
- શાલિ નામના ગામમાં પૂર્વે સુભગ નામે કેક કણબી વસતો હતો. તે હમેશાં શંખને અવાજ કરીને હરિણ આદિક પશુઓને ડરાવીને પોતાના ખેતરનું રક્ષણ કરતો હતો. એક દિવસે તે સુભગ પાછલી રાત્રિએ જાગીને ત્યાં પોતાના ખેતરમાં શંખ વગાડવા લાગ્યા