Gyansara Prakaran Part 01

SR No.: 006013
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious Trust
Publication Year: 2007
Total Pages: 156
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 11 MB

Page 68

સંસારમાં અનેકવાર ભવનો ઉગ પ્રાપ્ત થયેલો, પરતુ તે ટક્યો નહિ. આવી જ રીતે મોહે નાંખેલા વિષયના પાશોમાં આપણે ફસાયેલા. એ વખતે ભવોટ્વેગ પ્રાપ્ત થાય તે જ વખતે ત્યાંથી ખસી ગયા હોત તો આપણી પરિસ્થિતિ જુદી જ હોત. વિષયોની અભિલાષા અનાદિની છે. એની સામે ક્ષણિક ભવોલ્વેગ શું કરે? આથી સમજી શકાશે કે મોહની ચાલ ખૂબ જ વિચિત્ર છે. એને તોડી પાડવા માટે ખૂબ જ ઉત્કટ મનોબળ કેળવીને અપ્રમત્ત બનવું પડે છે. રાત અને દિવસ બધા સ્થાને મોહનો આપણી ઉપર પડછાયો પડેલો છે. ગમે ત્યારે તક મળતાની સાથે આત્માને વિષયોના પાશથી બાન્ધી લેતાં તેને વાર થતી નથી. વિષયની અભિલાષા એ ભવનું મૂળ છે. વિષયની અભિલાષાનો પરિત્યાગ વિષયોના પાશને નિરર્થક બનાવે છે. ઉપર જણાવ્યા મુજબ મોહ દ્વારા વિષયના પાશથી બન્ધાયેલા જીવો આમ બદ્ધ છે, પરન્તુ વિષયોની પ્રાપ્તિ માટેના સાધનભૂત ધનાદિ પાછળ નિરન્તર દોડ્યા કરે છે - એ વિચિત્રતાને જણાવાય છે :
गिरिमृत्स्नां धनं पश्यन्, धावतीन्द्रियमोहितः । अनादिनिधनं ज्ञान-धनं पार्श्वे न पश्यति ॥७-५॥
આશય એ છે કે ભગવાસથી પરાક્ષુખ થયેલા આત્માને પણ ઈન્દ્રિયો વિષયોના પાશથી બાંધી દે છે. આમ છતાં આત્માને એનો સહેજ પણ ખ્યાલ આવતો નથી. એવો થોડો પણ ખ્યાલ આવત તો તેનાથી મુક્ત થવા માટે આત્મા પ્રયત્ન કરત. પરન્તુ આવું બનતું નથી-તે આ શ્લોકથી જણાવાય છે... પર્વતસમ્બન્ધી માટીને ધનસ્વરૂપે જોઈને, ઈન્દ્રિયોથી મોહ પામેલ જ્યાંત્યાં દોડે છે. પરન્તુ અનાદિકાળનું અને કાયમ માટે રહેનારું જ્ઞાનસ્વરૂપ ધન, પોતાની પાસે હોવા છતાં તેને તે જોતો નથી.”
ઇન્દ્રિયોમાં મોહ પામેલ વિષયાસક્ત આત્માઓને ગમે તે રીતે જાણવામાં આવ્યું હોય છે કે મણિમાણેકાદિ રત્નોની ખાણ પર્વતોમાં હોય છે. તેથી તે તે પર્વતોની માટીને સુવર્ણ અને રત્નો.... વગેરે સ્વરૂપ ધન તરીકે તે જોતા હોય છે. તે ધનને મેળવવાની આશાએ તે તે પર્વતો તરફ તેઓ દોડતા હોય છે. પરંતુ અનાદિકાળથી પોતાની પાસે રહેલું અને સદાને માટે પોતાની પાસે રહેનારું એવું જ્ઞાનસ્વરૂપ જે ધન છે, તેને તેઓ લેતા નથી. નિગોદની અવસ્થામાં પણ દરેક આત્મામાં સત્તાસ્વરૂપે કેવળજ્ઞાન રહેલું છે. કર્મનાં આવરણોથી આવૃત્ત હોવાથી તે