Page Text
________________
નું અનુસરણ કરે છે. જ્યાં યુક્તિસ્વરૂપ ગાય છે ત્યાં જ તે મધ્યસ્થ જનોના મનસ્વરૂપ વાછરડું જતું હોય છે. કુદરતી રીતે જ મધ્યસ્થોનું મન યુતિઓની પાછળ જ દોડતું હોય છે.
અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે અહીં જે વાત છે તે સાચા મધ્યસ્થોની છે. બનાવટી મધ્યસ્થોની એ વાત નથી. સાચું સમજવું નથી અને પોતાની વાત છોડવી નથી : આવી મનોદશાને વરેલા હોવા છતાં “મારી કોઈ ભૂલ બતાવે તો તરત જ સુધારી લેવાની તૈયારી છે' - આવું કહેનારા મધ્યસ્થો સાચા મધ્યસ્થો નથી. શાસ્ત્ર જોયા વિના અને કોઈ પણ બહુશ્રુત મહાત્માને પૂછ્યા વિના કોઈ પણ પ્રવૃત્તિ કરે અને પછી કોઈ ભૂલ બતાવે તો સુધારી લેવાની વાત કરે - આવા મધ્યસ્થોની અહીં વાત નથી. સ્વભાવથી જ જેઓ તત્ત્વના અર્થી છે અને જ્યાં સુધી તત્ત્વનો નિર્ણય ન થાય
ત્યાં સુધી તે વિષયમાં બોલવાદિની પ્રવૃત્તિને નહિ કરનારા, સાચી રીતે મધ્યસ્થ છે. તેમનું મન સહજપણે જ યુક્તિને અનુસરે છે. - પરન્તુ તુચ્છ-આગ્રહવાળા જીવોનું મન વાંદરાજેવું છે. યુક્તિસ્વરૂપ ગાયને પૂંછડાથી પોતાની તરફ તે ખેંચે છે. “મારું તે સાચું એવી મનોદશાને વરેલા પ્રાય: દુરાગ્રહી હોય છે. તેમને ગમે તેટલું સમજાવવામાં આવે તો પણ તેઓમાં તે સમજવાની યોગ્યતા જ હોતી નથી, તેથી તેઓ સમજાવનારાની વાતને ધ્યાનમાં લીધા વિના પોતાની જ વાતનું સમર્થન કરતા હોય છે. એ માટે તેમને યુક્તિઓ પ્રાપ્ત થતી ન હોવાથી યુક્તિઓને ખેંચી લાવવા માટે તેઓ ઉત્કટ પ્રયત્ન કરતા હોય છે. આમ છતાં યુક્તિઓ મળતી ન હોવાથી પરિણામે તો તેમને માર જ પડે છે. ગાયને પૂંછડેથી • ખેંચનારાને જેમ ગાયની લાત ખાવી પડે છે તેમ અહીં પણ દુરાગ્રહીના મનને માર જ ખાવો પડે છે.
વાસ્તવિક રીતે તો શ્રી વીતરાગપરમાત્માએ પ્રરૂપેલા મોક્ષ અને તેની સાધનાનો માર્ગ યુક્તિઓથી પૂર્ણ છે. તેમાં યુક્તિઓ આપવા માટે આપણને પ્રયત્ન કરવાની આવશ્યકતા નથી. પરન્તુ એ વિષયમાં આપણી કલ્પનાઓ ભળવા માંડે અને એનું સમર્થન કરવાની ઉત્કટ ઈચ્છાઓ થાય એટલે આપણા દુરાગ્રહને લઈને આપણું મન યુક્તિઓને ખેંચવા માંડે છે; જે વાંદરાને ઉચિત છે, વાછરડાને ઉચિત નથી. શ્રી સર્વજ્ઞભગવન્તોની વાત માનવાના બદલે આપણા મનની વાત શ્રી સર્વજ્ઞભગવન્તોના પુણ્યનામે કરવી : એ દુરાગ્રહ છે. તેને લઈને બળાત્કારે યુક્તિને પોતાની તરફ ખેંચવી
-૧૪૭ -
| SR No. | 006013 |
| Book Title | Gyansara Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious Trust |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 156 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |