________________
४०
બાબા મુક્તાનંદ પરમહંસ
દૂર ક્ષિતિજમાં અદશ્ય થઈ ગયું પરંતુ ધૂનના પડઘા પડતા રહ્યા . પાછળ એક અનંત અને દૈવી સુગંધ ફેલાઈ હોય અને પ્રત્યેક જન એનો પ્રત્યક્ષ અનુભવ કરી રહ્યા હોય તેવું સૌને લાગ્યું.
અમેરિકાથી નીકળી બાબાએ છ અઠવાડિયાંની ઇંગ્લૅન્ડ, જર્મની, સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડ અને ફ્રાન્સની યાત્રા આરંભી. દરેક ઠેકાણે શિબિરો યોજી. શિબિરના ખંડો શિબિરાર્થીઓથી ઊભરાઈ ગયા. દરેક સ્થળે શિબિરાર્થીઓને સમાવવા જગ્યા વિસ્તારવી પડી તથા શિબિરાર્થીઓની નોંધણી બંધ કરવી પડી. પડી. લંડનમાં બી.બી.સી.એ બાબા વિશે ૩૦ મિનિટની દસ્તાવેજી ફિલ્મ ઉતારી અને સમગ્ર ઇંગ્લેન્ડમાં પ્રદર્શિત કરી. ઇંગ્લેન્ડનાં દેવળોના પ્રતિનિધિ સ્કીનીડર તેમના દેશ તરફથી બાબાનું સ્વાગત કરવા આવ્યા. જ્યાં જ્યાં બાબા ઊતરતા ત્યાં ત્યાં સ્થાનિક મહાનુભાવો તેમનું સ્વાગત કરવા આવતા. મહર્ષિ મહેશ યોગીના આમંત્રણથી બાબાએ તેમના ટ્રાન્સમૅડિટેશન મથકની મુલાકાત લીધી. મહર્ષિએ બાબાનું પ્રાચીન વિધિસર વેદના મંત્રો સહિત અદ્ભુત સ્વાગત કર્યું. યુરોપમાં અનેક ઠેકાણે આશ્રમો અને કેન્દ્રો સ્થાપવામાં આવ્યાં. આજે પરદેશમાં બાબાના અનેક મોટા આશ્રમો તથા ૩૦૦ જેટલાં ધ્યાનકેન્દ્રો છે, જ્યાંથી ભગવાન નિત્યાનંદનો તથા બાબાનો સંદેશો પ્રસારિત કરવામાં આવે છે. બાબાએ પશ્ચિમમાં સિદ્ધયોગનો પ્રચાર કર્યો છે, પશ્ચિમના દેશોની આધ્યાત્મિક ભૂખ ઉઘાડી છે - સંતોષી છે. જેઓ બાબાના સંપર્કમાં આવ્યા એમણે પોતાના જીવનમાં પરિવર્તન અનુભવ્યું છે. જેઓ પોતાની સમસ્યાઓ માટે ડૉક્ટરો, હૉસ્પિટલો અને માનસશાસ્ત્રીઓની પાછળ ભમતા હતા, તેમની
