________________
૩૮
બાબા મુક્તાનંદ પરમહંસ તેમાં આપણે એક અભિનેતા છીએ અને આપણે જે ભાગ ભજવાનો છે તે એક સાક્ષી તરીકે ભજવવાનો છે.'
માર્ચ ૧૯૭૬માં બાબાની વિશ્વયાત્રાનો છેલ્લો તબક્કો શરૂ ઘયો. બાબાએ એમની આ યાત્રાના છેલ્લા છ માસ ડીવીલના સિદ્ધયોગધામમાં પસાર કર્યો. આ સ્થાન ન્યૂ યોર્કની ઉત્તરે કેસ્કેલ પર્વત ઉપર વિહારધામ ઉપર આવેલું છે. બાબાની બીજી વિશ્વયાત્રાનું આ ચરમસીમા બિંદુ હતું. સંખ્યાબંધ મહાનુભાવો, ભારતીય ભક્તો અને સંન્યાસીઓ બાબાને વિદાય આપવા માટે ડીવીલ આશ્રમ આવી પહોંચ્યા. ડીવીલ આશ્રમ ઑકલૅન્ડ આશ્રમ કરતાં ઘણો મોટો હતો, પરંતુ થોડા સમયમાં જ તે નાનો પડવા લાગ્યો. બાબાની છેલ્લી શિબિરમાં એક હજાર માણસોએ ભાગ લીધો. જેમનો ધ્યાનખંડમાં સમાવેશ થઈ શક્યો નહીં તેમણે ખંડની બહાર અન્નપૂર્ણામાં ગોઠવેલ ટેલિવિઝન વ્યવસ્થા દ્વારા કાર્યક્રમ નિહાળ્યો.
બાબાની બીજી વિશ્વયાત્રા દરમિયાન અમેરિકામાં ત્રણ મોટા આશ્રમો સ્થાપવામાં આવ્યા. પશ્ચિમમાં સાન્ડ્રાન્સિસ્કોઓકલેન્ડમાં, ઉત્તરમાં એન્ડ આર્થરમાં અને પૂર્વમાં ન્યૂ યોર્કમાં. બાબાનાં પુસ્તકો ઘણી યુનિવર્સિટીઓની યોગ સંસ્થાઓમાં પાઠ્યપુસ્તકો તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યાં. સંખ્યાબંધ યુનિવર્સિટીઓ તથા સંસ્થાઓએ સિદ્ધયોગ-કોર્સ એક વિષય તરીકે દાખલ કર્યો.
ગણેશપુરી શબ્દ અમેરિકામાં એક મંત્ર બની ગયો. લોકોને ગણેશપુરી આવવાની તીવ્ર ઈછા ઊભી થઈ. સંખ્યાબંધ માણસો બાબાને ગણેશપુરી આવવા માટે પૂછના. આથી આવા
