________________
દત્તોપાસના
૪૫ એ જ સ્વધર્મ છે. શ્વાનસુરભિ, રાયરંક, અમીરફકીર, બ્રાહ્મણચાંડાલ એને સમાન છે. રાગદ્વેષ, માનઅપમાન, નિંદાસ્તુતિ વગેરે કંકોથી એ પર છે – અસ્પષ્ટ છે. મૂંગા સાથે મૂંગો, વાચાળ સાથે વાચાળ, મૂઢ સાથે મૂઢ, વિદ્વાન સાથે વિદ્વાન, બાળક સાથે બાળક, યુવાન સાથે યુવાન, બૂઢા સાથે બૂઢો, સ્ત્રી સાથે સ્ત્રી, પુરુષ સાથે પુરુષ, જ્ઞાની સાથે જ્ઞાની, મૂરખ સાથે મૂરખ, જેને મળે તેની સાથે પાણીની માફક ભળે, છતાંય કોઈનાય સંગથી રંગાયા કે લેપાયા વગર બધે નિઃસંગ કરનાર અનિકેત છતાં સ્થિર મતિ, આમ પરઉદ્ધાર માટે પોતાની અનોખી રીતે વર્તમાન વહેણ સાથે વહી ન જનાર યતમાન યતિ, સંયમી, અવધૂત છે. જે લેવામાં સમજ્યો જ નથી, અનાયાસે પ્રારબ્ધવશાત્ આવી મળે તે અન્યને આપવામાં જ એનો આનંદ સમાયેલો છે. જે ફકીર છતાં અમીર છે, અમીર છતાં ફકીર છે. અકિંચન છતાં લોકદ્દયના સિંહાસન પર બિરાજેલ બાદશાહ છે. બાદશાહ છતાં શાહી તુમાખીથી પર છેઃ
બના માલિક બિના દૌલત, બના રાજા બિના રૈયત,
કરું બાતાં બિના મૈયત. - એ એની આત્મખુમારી છે ને એવી અકથ્ય આત્મમસ્તીમાં આલાપે છે કોક વાર એક
હમો મનમોજી ફરનારા ! હમોને બાંધનારું કૂણ? સદા નિઃસંગી ને ન્યારા, જગતને માનનારા તૃણ ! વગેરે
(જુઓ અમર આદેશ : પૃ. ૧૬૭) એમણે એક અવધૂતી જાહેરાત - “ઉપદેશકો જોઈએ છે' તે
