________________
૧૧. દત્તોપાસના
પૂ. શ્રી સાથે દત્ત-ઉપાસના જોડાયેલી છે. પણ એઓશ્રીનો દત્ત એ કાંઈ પાંથિક દેવની માફક એક નાનકડા મંદિરમાં સમાઈ રહેલ પાષાણનો ટુકડો કે કોઈ મનુષ્યને પેટે અવતરેલ સાડા ત્રણ હાથનું હાડચામનું નાશવંત પૂતળું નથી, પણ અણુમેરુમાં વ્યાપીનેય અવશેષ રહેલ પૂર્ણ પરબ્રહ્મ છે. એનાં ત્રણ મુખ તે સત્, ચિત્ અને આનંદ છે; અને ઐશ્વર્ય વગેરે છ વિભૂતિઓ તેની ષડ્યુજાઓ છે. યોગભૂમિ - કામક્રોધાદિ દુર્ગંધયુક્ત મડાંની દાહભૂમિ જે મુમુક્ષુઓનું અંતઃકરણ સ્મશાન છે, અને ઈશ્વરના નિ:શ્વાસરૂપ વેદ કૂતરારૂપે એના પગ ચાટે છે.
‘આ દત્ત-ઉપાસનામાં ઝઘડાને સ્થાન જ નથી, કોઈ ઉપાસના સાથે વિરોધ નથી, કોઈ દેહધારી આસુરી દૈત્યનો વધ કરવા માટે એનો આવિર્ભાવ નથી થયેલો. અય્યનસૂયાની એકનિષ્ઠ ભગવદ્ભક્તિના ફળરૂપ એ અવતાર સાધક માત્રને નડતા મોહાસુરનો નાશ કરી જગતમાં વિશુદ્ધ પ્રેમ, જ્ઞાન, અદ્વૈત ફેલાવવા માટે જ પ્રગટ થયેલો હોવાથી એને આદિગુરુ કહ્યો છે અને તેથી જ એ દત્ત-ઉપાસનાની પશ્ચાદ્ભૂમિ પર અન્ય કોઈ પણ ઉપાસના ઊલટી વધારે તેજસ્વી બને છે.''
40
દત્તાત્રેય દિગંબર કહેવાય છે તેને સમજાવતાં કહે છે: ‘‘દિગંબર – દિશાઓનું અંબર - એ વ્યુત્પત્તિ પ્રમાણે વસ્ત્રની માફક દિશાઓને ઢાંકનાર એટલે પિડ અને બ્રહ્માંડની બહાર પણ વ્યાપી રહેનાર; અને દિશા અંબર છે જેનું એ વ્યાખ્યા પ્રમાણે દિશારૂપી વસ્રની અંદર રહેનાર એમ બંને વ્યાખ્યાનો સાથે અર્થ
૪૩
