________________
ઉપદેશવાણી હતો. વળી, અરીસામાંથી અનેક પ્રતિબિંબો પસાર થાય છે. પણ આ પ્રતિબિંબોની કક્ષા કે જથ્થાની અરીસા ઉપર જરાય અસર થતી નથી. એ જ રીતે એક પરમાર્થ તત્ત્વમાં અનેક ઘટનાઓરૂપ આ સૃષ્ટિ છે અને એ પરમાર્થ તત્ત્વ પર એની કોઈ જાતની અસર પડતી નથી. પરમાર્થ સત્ કેવળ એક જ છે.
૭૫. તમે ભગવાન શિવનાં દર્શનની વાત કરો છો. દર્શન હંમેશાં વિષયનું થાય છે. એટલે એનો વિષયી પણ હોય જ. દ્રષ્ટાના મૂલ્ય જેટલું જ દશ્યનું મૂલ્ય છે, એટલે કે દ્રષ્ટા અને દશ્ય બંનેની સત્તાકક્ષાં એકસરખી જ હોય છે. દશ્ય હોય તો
અદશ્ય પણ હોય છે. જે દેખાય છે તે વણદેવું પણ બને જ. કોઈ દશ્ય શાશ્વત નથી. પણ ભગવાન શિવ તો શાશ્વત છે.
૭૬. દશ્યને દ્રષ્ટાની અપેક્ષા છે જ. દ્રષ્ટા પોતાનો ઇન્કાર કરી શકે નહીં. પોતે કે ચૈતન્ય ગેરહાજર હોય એવી એક પણ ક્ષણ નથી. અથવા દ્રષ્ટા ચૈતન્ય વગર રહી શકતો નથી. આ ચૈતન્ય એ અમર અસ્તિત્વ છે, એ કેવળ એક છે. દ્રષ્ટા પોતાને પોતાની આંખો વડે પ્રત્યક્ષ જોઈ શકતો નથી, એટલા જ માટે શું તે પોતાનો ઇન્કાર કરી શકે ખરો ? નહીં જ, એટલે પ્રત્યક્ષનો અર્થ ‘જોવું નહીં પણ “હોવું થાય છે.
૭૭. ધ્યાન શું છે ? એમાં વિચારોનું નિર્વાસન સમાઈ જાય છે. વર્તમાન બધી મુસીબતો વિચારોને કારણે છે. મુસીબતો પોતે જ વિચારે છે. વિચારો છોડો. એ જ ધ્યાન અને એ જ સુખ છે. વિચાર કરનાર માટે વિચારો છે. વિચાર કરનારના આત્મા તરીકે રહો તો વિચારોનો અંત આવી જશે.
૭૮. બીજાનું ખોટું જોવું એ પોતાનું જ ખોટું છે.
