________________
દાદા વાસવાણીની વિચારધારા
૫૩ આપમેળે આવી મળશે.'' જ્ઞાન તો બધે એક જ છે
પૂર્વ અને પશ્ચિમ વચ્ચે ભેદો છે પણ આ ભેદોથી સંવાદિતા પુષ્ટ થાય છે.
હિંદ અને ચીનના મહાન વિચારો, ઈજિપ્ત અને ઈરાન, તેમ જ દક્ષિણના મહાન સંતોનાં મન અને હૃદય, તેવી જ રીતે પ્લેટો અને ઑગસ્ટિનનું જ્ઞાન, એપોલોનિયસ અને એકિવનસના વિચારો, ઉપનિષદનું ગૂઢ સત્ય, ઈશુ ખ્રિસ્તની શાશ્વત શિખામણ આ બધાં શું એકબીજા સાથે મેળ નથી ખાતાં ? તેમાંથી શું પૂર્વ અને પશ્ચિમનો એક જ પ્રકાશ – પ્રેમનો પ્રકાશ નથી દેખાતો ? શું હિંદુસ્તાનની શાંતિ અને એકતાનો મંત્ર પ્રકાશ અને સંવેદનશીલતાનો મંત્ર પશ્ચિમના સંત-સાધુઓના મંત્ર જેવો જ નથી ? મારી અંતરની ઉત્કટ ઇચ્છા છે કે આજના વિખવાદની ઉપર ઉપર આ ઐક્યનો અવાજ ઊઠે. અને ઋષિઓ અને સંતોએ પોકારીને કહેલ સત્ય “અલગતા નહીં, આપણે બધા ભાઈઓ છીએ.'' આ સત્ય કરીને ગાજી ઊઠે.
નેઝારેથના જિસસે કહ્યું: ““ઈશનું સામ્રાજ્ય તમારી અંદર વસેલું છે.'' તેની સદીઓ પહેલાં ગીતાએ પોકાર કરેલો, ‘‘અર્જુન, ઊઠ અને તારી અંદર વસેલા આત્માનાં દર્શન કર.'' જે આ વાત જાણે છે તેને માટે કશું ધર્મનિરપેક્ષ નથી. દિવ્ય ભાવથી કશું વિરુદ્ધનું નથી. એક રશિયન કહેવત છે, ‘‘દરેક નવો ઊગતો દિવસ ઈશ્વરનો કાસદ છે.' સાચેસાચ દરેક વસ્તુ એક અને અદ્વિતીય પવિત્ર આત્મા છે. મુસ્લિમ રહસ્યવાદી અહમદ-અલ-રૂકીએ આમ કહ્યું છે, “હું તને ગોતવા જાઉં છું
