________________
૪૨
સાધુ વાસવાણી હિંદના યુવાનોને રામાયણ શીખવો. તેનું ચારિત્ર્યઘડતર થશે. આર્ય પ્રજા માટે નવું જ્ઞાન તેમને મળશે. શક્તિ અને સ્વમાનના તેના આદર્શો વિશે તેઓ જાણશે. શ્રીરામ મનુષ્યજાતના એક સાચા રાજા હતા. મર્દાનગીના બીબામાં તેમનું ચારિત્ર્ય ઢાળેલું હતું.
શ્રીરામે સામ્રાજ્યવાદને તિલાંજલિ આપી. રામે રાવણ પર જીત મેળવેલી, સમસ્ત લંકા રામના ચરણકમળમાં પડી હતી છતાં એમાંથી એક ઇંચ પણ તેમને પચાવી પાડવાનું મન ન થયું. તે જ દેશના પુત્ર વિભીષણને રાજગાદી આપી અને પોતે અયોધ્યા ચાલ્યા ગયા. નેપોલિયનથી કેટલી ચડિયાતી વૃત્તિ !
નેપોલિયન નિયતિની માનવશક્તિશાળી એક ભવ્ય આકૃતિ હતો. તે આવતો ત્યારે રાજાઓ પૂજતા અને સિંહાસનો ડોલતાં. આજના જમાનાના મહાન કાર્યરત મનુષ્યોમાં લેનિન પછી હું નેપોલિયનને મૂકું પણ રામથી તે ઊતરતી કક્ષાનો કહેવાય. નેપોલિયન પાસે શક્તિ હતી; શ્રીરામ પાસે પણ હતી. તેનામાંથી અગાધ શક્તિ વહેતી હતી પણ નેપોલિયન સ્વકેન્દ્રિત હતો. રામ નમ્રતાની મૂર્તિ હતા. રામનો બીજો મહાન ગુણ હતો - તપસ્યા. તપસ્યાના સર્વોચ્ચ ગુણમાં રામની તોલે નેપોલિયન ન આવે તેવું તેના જીવન અને પ્રેમસંબંધો પરથી જણાય છે. રામને જોતાં જ તે માનવોમાં અતિ માનવ જેવા તરી આવતા દેખાય છે. તેની નમ્રતા જે આટલી સાદાઈભરી છતાં ઉદાત્ત,
તપસ્યાપૂર્ણ અને પ્રેમથી પ્રકાશિત હતી તેના પ્રત્યે આપણે - ખેંચાઈએ છીએ. નેપોલિયન વિજેતા હતા ત્યારે શ્રીરામ
