________________
સિદ્ધાંત-સ્વરૂપ સાહિત્યસુધા
૫૭ ૧૪. શિક્ષાશ્લોક
ભૂતલનો ત્યાગ કરતા મહાપ્રભુજીએ પોતાના પુત્રો અને સેવકોને આપેલો ઉપદેશ સાડા ત્રણ શ્લોકના આ ગ્રંથમાં છે.
આ ઉપરાંત “મધુરાષ્ટક', “શ્રી પરિવૃઢાષ્ટક', “ગિરિરાજ ધાર્યાષ્ટક', ‘પ્રેમામૃત” વગેરે ગ્રંથો શ્રીવલ્લભાચાર્ય વિરચિત શ્રીવલ્લભાચાર્યના વાડ્મય સ્વરૂપે પ્રાપ્ત થાય છે.
વૈષ્ણવ સંપ્રદાયમાં પુષ્ટિમાર્ગની વિશેષતા વૈષ્ણવ સંપ્રદાયોના પ્રવર્તકોમાંથી શ્રીવલ્લભાચાર્યનો પુષ્ટિમાર્ગ સરસ, સહજ અને શાસ્ત્રીસંમત છે. પુષ્ટિમાર્ગમાં બ્રહ્મસંબંધ અને ભગવસેવા માટે સર્વ કોઈનો અધિકાર છે.
પ્રભુના સુખને વિચારી અનેકવિધ કલાઓના સમન્વયપૂર્વક ભગવસેવા માર્ગનું પ્રદાન પુષ્ટિમાર્ગનું અપૂર્વ વૈશિસ્ય છે.
અષ્ટછાપ, સુરદાસ, કુંભનદાસ, કૃષ્ણદાસ, છીતસ્વામી, નન્દદાસ, ચત્રભુજદાસ, પરમાનન્દદાસ, ગોવિંદસ્વામીનું કીર્તન સાહિત્ય વ્રજભાષા સાહિત્યમાં મૂર્ધન્ય છે.
પુષ્ટિમાર્ગમાં ભગવદ્ વિરહાનુભવરૂપ વિપ્રયોગરસને ફલરૂપે સ્વીકારવામાં આવે છે. અને સાધન અને ફળની એકતા એ પણ પુષ્ટિમાર્ગની શાસ્ત્રસંગત વિશેષતા છે.
ત્રણ ત્રણ વખત ભારતવર્ષમાં ભૂતલ પરિક્રમા કરી અનેક દૈવી જીવોનો ભગવન્માર્ગમાં અંગીકાર કર્યો. શ્રીમહાપ્રભુજીની અસાધારણ લોકકલ્યાણની પ્રવૃત્તિ અને નિર્ગુણભક્તિમાર્ગની પ્રતિષ્ઠાપના એ પુષ્ટિમાર્ગની ગૌરવગાથા છે.
આજે પ્રાયઃ પ્રતાપી શ્રીવલ્લભાચાર્યજીના વંશજો એકસો પંચોતેરથી વધુ ભૂતલ ઉપર આચાર્યસ્વરૂપે બિરાજી સેવા અને
