________________
મહાપ્રભુ શ્રીવલ્લભાચાર્ય
૧૭ (કેટલાક સાંપ્રદાયિક સંશોધકોના મતે હોનહારનો પ્રસંગ વાસ્તવિક નથી.).
વિજયનગરમાં કનકાભિષેક સંવત ૧૫૬૬થી ૧૫૮૬માં વિજયનગરમાં પ્રતાપી રાજા કૃષ્ણદેવરાયનો રાજ્ય સમય માનવામાં આવે છે. તેણે પોતાની નીતિ અને શક્તિથી રાજ્યનો ખૂબ જ વિસ્તાર ધાયો હતો. કૃષ્ણદેવરાય ધાર્મિક, વિદ્વાન, પરાક્રમી અને નીતિકુશળ રાજા હતો. સાથે સાથે તત્ત્વજ્ઞ અને શાસ્ત્રવેત્તા હતો. પંડિતોની શાસ્ત્રાર્થ સભાઓનું આયોજન કરતો હતો અને પ્રસિદ્ધ વિદ્વાનોનો સત્કાર કરી, કૃતાર્થ થતો હતો.
આચાર્યચરણ જ્યારે દક્ષિણની યાત્રાએ આવી રહ્યા હતા ત્યારે તેમણે સાંભળ્યું કે વિજયનગરના મહારાજા કૃષ્ણદેવરાયે પોતાની રાજધાનીમાં પંડિતોની વિશાળ સભાનું આયોજન કર્યું છે અને એમાં કેટલાક દિવસોથી વેદાંત ઉપર જુદા જુદા સિદ્ધાંતવાદીઓનો વિવાદ ચાલી રહ્યો છે. વલ્લભાચાર્યે પોતાના સિદ્ધાંત પ્રતિપાદન માટે આ પ્રસંગને ઉચિત ગણ્યો અને પોતાની માતાને મામાને ત્યાં મૂકી, વિજયનગરની શાસ્ત્રાર્થ સભામાં પધાર્યા. વલ્લભાચાર્યના અલૌકિક તેજથી પ્રભાવિત બની, રાજા અને ઉપસ્થિત વિદ્વાનોએ સન્માન કરી, ઉચ્ચ આસન ઉપર વલભાચાર્યને બિરાજાવ્યા. આ શાસ્ત્રાર્થ – સભાના વિષયમાં સાંપ્રદાયિક ગ્રંથોમાંથી કેટલાક પ્રકાશ મળે છે.
“વલ્લભાચરિત્ર'માં કૃષ્ણદેવરાય રાજાની રાણીને મધ્વ સંપ્રદાયની દીક્ષા હતી. રાણીના આગ્રહથી રાજા પણ વ્યાસતીર્થ
