________________
૪૦
મહર્ષિ વિનોબા ભાવે જેવાનાં નામ લોકજીભે રમતાં હતાં, ત્યાં અચાનક એક દિવસ બાપુએ વિનોબાને વર્ધા બોલાવ્યા, ‘‘તમારે હસ્તકનાં કામો પતાવતાં તમને કેટલો સમય લાગે? મારે તમને પ્રથમ સત્યાગ્રહી તરીકે જાહેર કરવા છે.''
‘મારે મન આપનું તેડું તે યમરાજનું તેડું છે. મારે અહીંથી પવનાર પાછા જવાની જરૂર નથી. તમે કહો તો અહીંથી જ સીધો તમે જે કામે મોકલો ત્યાં પહોંચી જાઉં.'
બાપુ પાસે આવ્યા પછીની પ્રત્યેક ક્ષણ ‘બાપુની આજ્ઞા'માં જ ગુજારી હતી. પોતાના મનને, બુદ્ધિને કે અંતરઆત્માને વચ્ચે ક્યાંય ક્યારેય લાવ્યા નહોતા. ૧૯૪૦ની ૧૧મી ઑકટોબરે બાપુએ પ્રથમ સત્યાગ્રહી તરીકે વિનોબાનું નામ જાહેર કર્યું. લોકો તો આ નામ સાંભળી દંગ રહી ગયા. ગાંધીજી ઘણી વાર ન સમજાય તેવું વિચિત્ર પગલું ભરી બેસે છે. આ જાહેરાત પણ લોકોને એવી જ કાંઈ લાગી. ““કોણ છે આ વિનોબા?'' - ચોમેરથી પ્રશ્ન ઊઠ્યો અને બાપુ તથા મહાદેવભાઈની કલમ પર ચઢી ગાંધીના સત્યાગ્રહના સાચા ઉત્તરાધિકારી બની વિનોબા પહેલી વાર વિશાળ રાષ્ટ્રવ્યાપી ફલક પર પ્રસિદ્ધિ પામ્યા.
વિનોબાને તો આમાંનું કશું જ અડી શકે તેમ નહોતું. પ્રસિદ્ધિથી તો તેઓ જોજનો દૂર રહે પણ કર્તવ્યવશાત્ પ્રસિદ્ધિ પણ સામે આવીને ઊભી રહેતી હોય તો તેનાથી એ કેવી રીતે ભાગે? મહાદેવભાઈએ ખૂબ સુંદર પરિચય આપતાં લખ્યું, “નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચારી, પ્રખર વિદ્વાન, સાદાઈને વરેલા, રચનાત્મક કાર્યમાં ખૂંપેલા, તેજસ્વી બુદ્ધિશક્તિવાળા બીજા ઘણા લોકો વિનોબાની તોલે આવી શકે તેવા છે, પણ એમનામાં કેટલીક
