________________
૧૮
મહર્ષિ વિનોબા ભાવે હતા. મુલાકાત ત્યાં જ લેવાઈ. પડખે બેસાડી હાથમાં ચપ્પ પકડાવી આપતાં કહ્યું, ‘‘લો, શાકભાજી સમારો!''
વાહ! સંન્યાસીના હાથમાં દંડ નહીં, કમંડળ નહીં, પોથી નહીં અને છરી!. .. અણઘડ હાથે શાક સમારતું ગયું, વાત થતી ગઈ અને એ બેઠકમાંથી ઊભા થયા ત્યારે બંને જાણે વર્ષોથી પરસ્પર ઓળખતા હોય તેમ પોતીકા બની ગયા. અને પછી તો પરસ્પર પ્રેમભાવ, આત્મીય ભાવ, આદરભાવ અને અહોભાવ! વિનાયકના ધ્યાનમાં ધીરે ધીરે આવતું ગયું કે અહીં ઠાલા શબ્દો નથી, અહીં તો શબ્દ કૃતિને અનુસરે છે, પ્રથમ અવતરે છે કૃતિ. આચાર અને વિચારની એકવાક્યતાનો મધુર સંગમ બાપુના વ્યક્તિત્વમાં એ નિહાળે છે અને એમને થાય છે કે બસ, જે જોઈતું હતું તે મળી ગયું. વળી સાવ નાનકડી વ્યાપ્તિ નથી બાપુના આચાર-વિચારની. સમસ્તને પોતાના બાહુઓમાં આલિંગવા તત્પર એવો આ વિરાટ મનુષ્ય છે. પેલો હિમાલય તો સંતોના તપનો પુંજ! તો આ હિમાલયમાં પણ તપ હતું, ત્યાગ હતો, સમર્પણ હતું, ભક્તિ હતી અને સમસ્ત સમાજને ઊંચે ચડાવતો કર્મયોગનો પ્રચંડ સૂરજ પણ ઝળહળતો હતો. અને વિકારમુક્તિની સાધના પણ હતી. વિનાયકને તો પોતાના જીવનની ત્યાગતપોમયી સાધના આદરવાનો એક જીવતો જાગતો હિમાલય જ સાંપડી ગયો અને એ ડૂબી ગયો સાધનાની ગુફામાં.
બાપુની ઝીણી નજરે પહેલી જ મુલાકાતમાં ચકાસી લીધેલું કે મુનિજીના હાથને કામ કરવાની ટેવ નથી. વળી તબિયત પણ નાજુક છે. પણ એની વૃત્તિ? થોડા જ દિવસોમાં બાપુ જુએ છે કે આશ્રમના ઊંડા કૂવામાંથી આખો દિવસ પાણી ખેંચી ઝાડવાંને
