________________
ભગવાન ઈશુ ગમાણમાં થયો. સંભવ છે કે જોસેફનું બેથેલમમાં કોઈ ઘર ના હોય. અથવા તો પહોંચે ત્યાં જ પ્રસવકાળ આવી ચૂક્યો હોય અને મેરીને એકાંત સ્થળ તરીકે ગમાણમાં લઈ જવી પડી હોય. તહેવારને કારણે બધી ધર્મશાળાઓ ભરાઈ ગઈ હતી એવું પણ કહેવાય છે. ગમે તેમ હોય પણ આપણને તો તરત કૃષ્ણજન્મ યાદ આવે કે એ જેલમાં જમ્યા, તેમ ઈશુ જમ્યા ગમાણમાં ગરીબડાં ગાય-ઘેટાં પશુઓ વચ્ચે. મા મેરીને દૂધ-ઘી મળ્યાં, તે પણ ભલા-ભોળા પણ પ્રેમાળ ગોપાળો પાસેથી. કૃષ્ણ ઊછર્યો ગોકુળમાં, ઈશુ જન્મે છે “ગોલોકમાં. . વળી કૃષ્ણકથા યાદ આવી જાય તેવો જ બીજો પ્રસંગ. જેવી રીતે કંસને આકાશવાણી સંભળાય છે કે તારો શત્રુ જન્મી ચૂક્યો છે અને એ નવજાત બાળકોને જ નહીં, બબ્બે વર્ષનાં બધાં બાળકોને મારી નખાવે છે, એ જ રીતે રાજા હેરોડને પણ જોશીઓ કહે છે કે, “તારો શત્રુ બેથલહેમમાં જન્મી ચૂક્યો છે.'' અને બેથલહેમનાં બે વર્ષની અંદરનાં તમામ બાળકોને મારવાનો હુકમ થાય છે. ગંધ આવી જતાં જોસેફ અગમચેતીપૂર્વક મા તથા નવજાત શિશુને લઈને પાછો નાઝરેથ આવી જાય છે.
પણ બાળપણનાં એનાં બાર વર્ષ ઈતિહાસનાં પાનાં પર ગેરહાજર છે. કૃષ્ણના જીવનનાં પ્રથમ બાર વર્ષ પ્રત્યેક ભારતીય માટે હૃદયમાં અંકાયેલો એક અમીર આલેખ બનીને છવાઈ ગયો છે. કૃષ્ણની ગોકુળની બાળલીલાનું ભારતને સૌથી વધુ ઘેલું છે, જ્યારે પેલેસ્ટાઈનની ધરતી પર ખેલકૂદીને પ્રતિક્ષણ મોટું થતું જતું બાળપણ કાળનદીમાં ધોવાઈ ગયું છે. જેનું હૃદય
