________________
ભગવાન મહાવીર
વીરતા બે પ્રકારની કહેવાય છે. કેટલાક કર્મને વીર્ય કહે છે; જ્યારે કેટલાક અકર્મને વીર્ય કહે છે. પ્રમાદ એ કર્મ છે અને અપ્રમાદ એ અકર્મ છે. જે જે પ્રવૃત્તિઓ પ્રમાદયુક્ત અર્થાત્ સત્ય ધર્મથી વિમુખ છે, તે બધી કર્મરૂપ છે, તેથી ત્યાજ્ય છે. જે જે પ્રવૃત્તિઓ પ્રમાદરહિત અર્થાત્ સદ્ધર્માનુસાર છે, તે અકર્મ, અને તે કરવા યોગ્ય છે.
૭૨
પ્રત્યેક પ્રાણીની શાંતિનો વિચાર કરીને તથા તેને બરાબર સમજીને હું કહું છું કે બધાં ભૂતપ્રાણીઓને પીડા, અશાંતિ કે ભય એ દુઃખરૂપ છે. માટે મેધાવી પુરુષે તેમની હિંસા ન કરવી કે ન કરાવવી.
સંસારનું સંપૂર્ણ સ્વરૂપ સમજી, સ્થાવરજંગમ પ્રાણીઓના કલ્યાણ માટે હજારોની વચ્ચે ધર્મોપદેશ કરનાર એકાંત જ સાધી રહ્યો છે. કારણ કે તેની આંતરવૃત્તિ સમાન જ હોય છે. જો કોઈ શ્રમણ પોતે ક્ષાંત, દાંત, જિતેન્દ્રિય તથા વાણીના ગુણદોષ જાણનારો હોય, તો ધર્મોપદેશ આપવા માત્રથી તેને કશો દોષ લાગતો નથી.
જિતેન્દ્રિય પુરુષ છ જીવ વર્ગો, હિંસા, જૂઠ, ચોરી, પરિગ્રહ, સ્ત્રી, માન અને માયાના ત્યાગરૂપી યજ્ઞ કરે છે. પાંચ મહાવ્રતોથી બરાબર સુરક્ષિત થઈ તે મહાયજ્ઞ કરે છે. આ યજ્ઞનો અગ્નિ તપ છે; જીવ એ અગ્નિસ્થાન છે, મન-વાણી-કાયાના યોગો તે ઋચાઓ છે, શરીર એ અગ્નિ સળગાવવાનું સાધન છે, તથા કર્મ એ લાકડાં છે. આવો સંયમ, યોગ અને શાંતિરૂપી હોમ હું કરું છું
ધર્મ એ મારું જળાશય છે. બ્રહ્મચર્ય એ મારું શાંતિતીર્થ છે. તેમાં નાહીને નિર્મળ, વિશુદ્ધ તથા શાંત બની હું મેલનો ત્યાગ
