________________
મહાવીર વાણી એ જન્મ-મરણનું મૂળ છે. જન્મ-મરણને દુઃખનાં મૂળ કહેવામાં આવ્યાં છે.
રાગ વગેરેની અનુત્પત્તિ અહિંસા છે. અને એની ઉત્પત્તિ હિંસા છે. હિંસા કરવાના વિચારથી જ કર્મબંધ થાય છે. ભલે પછી કોઈ જીવ મરે કે ન મરે. માટે પ્રમાદ છે ત્યાં નિત્ય હિંસા
આ પાંચ કારણોને લીધે શિક્ષા પ્રાપ્ત થતી નથી. ૧. અભિમાન, ૨. ક્રોધ, ૩. પ્રમાદ, ૪. રોગ અને ૫. આળસ.
ઉત્તમ ક્ષમા, ઉત્તમ માર્દવ, ઉત્તમ આર્જવ, ઉત્તમ સત્ય, ઉત્તમ શૌચ, ઉત્તમ સંયમ, ઉત્તમ તપ, ઉત્તમ ત્યાગ, ઉત્તમ આકિંચન્ય તથા ઉત્તમ બ્રહ્મચર્ય આ દશ પ્રકારનો ધર્મ છે.
કુલ, રૂ૫, જાતિ, જ્ઞાન, તપ, શ્રુત અને શીલનો જે શ્રમણ જરા જેટલો પણ ગર્વ નથી કરતો તે તેનો માર્દવ ધર્મ કહેવાય.
*
જે કુટિલ વિચાર, કુટિલ કાર્ય કે કુટિલ વાણી બોલતો નથી, અને પોતાના દોષો છુપાવતો નથી તેનો એ આર્જવધર્મ કહેવાય.
સત્યમાં તપ, સંયમ અને બાકીના તમામ ગુણો વસે છે.
આ સંસારમાં જીવને નીચેની ચાર વસ્તુઓ પ્રાપ્ત થવી અતિ દુલર્ભ છે : (૧) મનુષ્યપણું (૨) સદ્ધર્મનું શ્રવણ (૩) શ્રદ્ધા અને (૪) સંયમમાં પુરુષાર્થ.
