________________
કેવલ્યપ્રાપ્તિ પછીનું પ્રબોધન પર્વ - ૫૧ કરતા, તે જ હવે હું સાધુ થયો એટલે મને ઠેબે ચડાવે છે? આવી દીક્ષા મને ન પાલવેસવાર પડતાં જ હું તો ભગવાનની રજા લઈ મારે ઘેર પાછો ચાલ્યો જઈશ.''
સવારે મહારાજ પાસે પહોંચ્યો ત્યાં જ મહાવીર બોલ્યા, “મેઘ ! આખી રાત તું સૂતો લાગતો નથી. સતત અવરજવર થતી રહે એટલે એવું જ થાય, પણ તેથી કાંઈ તારે મૂંઝાવાનું કે ખેદ કરવાનું કારણ નથી.'' આમ કહીને મહાવીર સ્વામીએ પૂર્વજન્મોની જુદી જુદી યોનિમાં દાખવેલાં બળ, વીર્ય, પુરુષાર્થ, વિવેક, સમભાવ તથા સહનશક્તિનું વર્ણન કરી સમજાવ્યું કે, ““એ જન્મોમાં તે આટલું કરી બતાવ્યું અને હવે સહેજ અમથી અવરજવર કે ધૂળ ઊડવાથી તે આટલો બધો વ્યાકુળ થઈ જાય, એ તને શોભે ખરું?''
અને મેઘકુમારનું ચિત્ત પાછું શાંત થઈ ગયું. એના આખા શરીરમાં રોમાંચ થયો. ભગવાનને પગે પડી જઈ બોલ્યો, “હે પ્રભુ ! આજથી મારું આ શરીર બધા જ સંતશ્રમણોની સેવામાં સમર્પ છું.''
આવો જ બીજો રસપ્રદ કિસ્સો કુમાર નંદિષેણનો છે. એ મેઘકુમારનો નાનો ભાઈ હતો. મોટા ભાઈની પાછળ પાછળ એણે પણ પિતા પાસે સાધુ થવાની રજા માગી. બધાએ એને ઉતાવળ ના કરવા સમજાવ્યો, પણ “તપથી હું મારા સ્વભાવને જીતી લઈશ” એવો હઠાગ્રહ સેવી છેવટે એ સાધુ થયો.
પણ જિતેન્દ્રિયતા એવી હાથવગી થોડી જ છે ! થોડા જ વખતમાં તુમુલ સંઘર્ષ ઊભો થયો. આ દુશ્મનો કોઈ બહારના દુમને નહોતા. જાત સાથેની આ લડાઈ હતી. તેનામાં વારંવાર ભોગની વાસના પ્રબળ થઈ ઊઠતી. તે વખતે તે વધારે ને વધારે ઉપવાસ વગેરે કરી દેહને દંડવાનો પ્રયત્ન કરતો. કેટલીક વાર તો
