________________
સ્વસ્થાને સ્થિર કરતી તપોભૂત સાધના
લીધો. પેલા બ્રાહ્મણે તરત જ બાકીનો ટુકડો ઉપાડી લીધો. ત્યારથી મહાવીર અંતકાળ સુધી વસ્ત્રવિહીન સ્થિતિમાં જ રહ્યા. અત્યાર સુધી એ શ્વેતામ્બર હતા, હવે દિગમ્બર બની ગયા. એટલે જૈન ધર્મના પણ પાછળથી બે પંથ પડી ગયા. વસ્ત્ર સહિત મહાવીરની જે ઉપાસના કરે છે, તે છે શ્વેતામ્બર, અને જે નિર્વસ્ત્ર મહાવીરની ઉપાસના કરે છે, તે છે દિગમ્બર. દિગમ્બર જૈન સાધુ ઓછા હોય છે. દિગમ્બર મહાવીરને ‘અચેલક' પણ કહે છે. વસ્ત્ર ન હોવા છતાં સખત ટાઢમાં પણ તેઓ હાથ લાંબા રાખીને જ ધ્યાન કરતા. ઠંડીને લીધે કદી તેમણે હાથ બગલમાં ઘાલ્યા નથી. આમ, વસ્ત્રવિહીન અવસ્થામાં ટાઢતાપના તીવ્ર સ્પર્શો એમણે ઝીલ્યા.
૫. સ્વસ્થાને સ્થિર કરતી તપોમૂત સાધના
પરંપરાઓના આધારે આવું કાંઈક સમજાય છે કે સાધકોને સાધનામાર્ગના બે પ્રકાર ખેડવા પડે છે : એક છે લોકાન્તિક સાધના અને બીજી છે એકાન્તિક સાધના. પહેલા પ્રકારની સાધના લોકો વચ્ચે, પરિવાર વચ્ચે સાધવાની હોય છે, પણ એના દ્વારા જે કાંઈ સધાય છે તે મોટે ભાગે એકાંગી અને અધૂરું હોય છે, એને પરિપૂર્ણ તથા સર્વાંગી કરવા માટે એકાન્તિક સાધના પણ લગભગ અનિવાર્ય છે. આટલા જ માટે આપણા પ્રાચીન ગ્રંથોમાં જંગલમાં જઈને તપ કરવાની વાત ઠેર ઠેર આવે છે. સાધના અને અરણ્યવાસ જાણે અભિન્ન જોડકાં છે. સાધકાવસ્થામાં બીજાને પીરસી શકાય તેવું સદંતર નિર્દોષ જ્ઞાન તો હજી પ્રાપ્ત થયું હોતું નથી, એટલે બીજાને ઉપદેશ
૨૩
