________________
જગદંબાનું પ્રથમ દર્શન અને ભાવોન્મત્ત અવસ્થા ૨૩ એ તેજોમય મહાસાગરમાં શ્રી રામકૃષ્ણને જગદંબાનું આનંદમય સ્વરૂપ દેખાયું હતું, કારણ કે પાછળથી જ્યારે એ બાહ્ય ભાનમાં આવ્યા ત્યારે મોટેથી “મા! મા!' એમ બોલી રહ્યા હતા.
આ પ્રસંગ બન્યા પછી એવો સાક્ષાત્કાર ફરીથી થાય એવી એ હંમેશાં પ્રાર્થના કરતા. કેટલીક વાર તો એ પોતાની તીવ્ર ઉત્કંઠાની વેદનામાં જમીન ઉપર આળોટી પડતા અને જગદંબાને કાલાવાલા કરતા. એમનું આક્રંદ સાંભળીને લોકો એકઠા થઈ જતા. પોતાની અવસ્થાનું વર્ણન કરતાં એ કહેતાઃ “લોકોની હાજરીનું મને ભાગ્યે જ ભાન રહેતું. એ બધા મને જીવતી જાગતી વ્યક્તિઓ કરતાં ચિત્રો કે પડછાયા રૂપે વિશેષ ભાસતા, એટલે એમની સમક્ષ જગદંબા પાસે મારી લાગણીઓનું પ્રદર્શન કરતાં મને લેશમાત્ર લજા આવતી નહીં. પરંતુ જગદંબાના વિરહની દારુણ વ્યથામાં જ્યારે હું બાહ્ય ભાન ભૂલી જતો, ત્યારે ભક્તોને વર પ્રદાન કરતી અને અભયદાન આપતી જગદંબાને પોતાનાં અનુપમ તેજોમય સ્વરૂપે મારી સમક્ષ હાજર રહેલી હું જોતો. તે હસતી, વાતો કરતી અને અનેક રીતે મને આશ્વાસન તથા ઉપદેશ આપતી.'
શ્રીરામકૃષ્ણને પોતાની ઈષ્ટ ભગવતીનાં પ્રથમ દર્શન આમ થયાં. જેમ જેમ તેમની આધ્યાત્મિક સાધનામાં પ્રગતિ થઈ તેમ તેમ જગદંબાનું સાતત્ય વધતું ગયું. તેઓ કહેતા: ‘‘સાચે જ મારા હાથ ઉપર એમના સ્વાસનો અનુભવ કરતો. તે એક બાળા જેવા આનંદથી ઝાંઝરનો ઝમકાર કરતાં મંદિરના ઉપરના માળે જઈ રહ્યાં છે અને મંદિરને પહેલે માળે ફરફરતા કેશ સાથે
