________________
૧૫૨
હજરત મહંમદ અને ઇસ્લામ
હોય તો મહંમદસાહેબનું મિશન તેમાં કંઈ શક નથી.”૧
ઇલહામી (ઈશ્વરપ્રેરિત) હતું
એક બીજો વિદ્રાન લખે છે :
“આજ સુધીમાં કોઈ પણ જમાનામાં ઊંડામાં ઊંડા અર્થમાં જે સાચામાં સાચા અને વધારેમાં વધારે લગનીવાળા આત્મા પેદા થયા છે તેમાંના મહંમદસાહેબ એક હતા. તે એક મહાપુરુષ જ નહોતા બલકે માણસજાતે જે મહાનમાં મહાન એટલે સાચામાં સાચા માણસ કયારેય પેદા કર્યા છે તેમાંના એક હતા અને રાજનીતિજ્ઞ તરીકે પણ મહાન હતા. તેઓ સમાજ તથા ધર્મ બંનેને સુધારવાવાળા તથા આગળ વધારવાવાળા હતા. તેમણે એક મહાન કોમ બનાવી, તેથી મહાન એક સામ્રાજ્ય સ્થાપ્યું અને એથીયે મહાન એક ધર્મ સ્થાપ્યો ... તેઓ એવા પુરુષ હતા કે જેમનું ભવિષ્યમાં કોઈ કાળે — આજકાલ ધર્મને નામે જાતજાતના જુદા જુદા વાડાઓ બનાવીને બેઠેલા જગતના લોકો એ વાડાઓમાંથી નીકળીને એક વધારે વ્યાપક અને વધારે સમજાય એવો માનવધર્મ માનવાનું શરૂ કરશે ત્યારે આજના કરતાં કર્યાંય વધારે આદરપૂર્વક સ્મરણ કરવામાં આવશે. ખરેખર મહંમદ મહાનમાં મહાન પુરુષ કરતાં પણ મહાન હતા.”
છેવટે, એક બીજો વિદ્રાન લખે છે:
“મહંમદસાહેબને એકીસાથે ત્રણ વસ્તુઓ સ્થાપવાનું સદ્ભાગ્ય પ્રાપ્ત થયું. એક કોમ (નૅશન), એક રાજ (સ્ટેટ) અને એક ધર્મ, ઇતિહાસમાં ક્યાંય આ જાતનો બીજો દાખલો નથી મળતો.”ફ
૧. Dr. Leitner Quoted by M. A. Fazl in the Life of Mohammad, pp. 219-20.
૧. Islam, Her Moral and Spiritual Value, by Major A, G. Leonard, pp. 21 and 109.
૩. Mohammad and Mohammadanism, by Bosworth Smith, p. 34.
