________________
હિંદુ ધર્મનું હાર્દ
વચ્ચે રહીને જ પોતાનો પ્રકાશ ફેલાવે છે. મારી બાબતમાં કેવું પરિણામ આવ્યું છે, તે ઘણુંખરું મારા મરણ બાદ સ્પષ્ટ થશે.
જ્ઞિનવધુ. ૨૧-૭-૧૯૪૬, પા. ૨૩૩
૧૧૦. ફરજિયાત પ્રાર્થના ( ‘પ્રશ્નાત્તરી'માંથી)
પ્ર
અખિલ ભારત ચરખા સંઘની રાજસ્થાન શાખાન એક કામદાર છું. હું પ્રાર્થનામાં માનનારો છું. પણ મારા કેટલાક સાથીને પ્રાર્થના વિશે આસ્થા નથી. છતાં સંસ્થાના નિયમોની રૂએ તેમને પ્રાર્થનામાં જોડાવું પડે છે. તેમને ધાસ્તી લાગે છે કે જો તેઓ પ્રાર્થનામાં હાજરી ભરવાની ના પાડે તો તેમની નોકરી જાય. મને લાગે છે કે સંસ્થા પોતાના નોકરાને જે વતન આપે છે તે એમના આઠ કલાકના કામના બદલામાં આપે છે. એ નોકરીના સાટામાં પાતાના નોકરોને સંસ્થાની પ્રાર્થનમાં ફરજિયાત હાજરી ભરવાનો આગ્રહ ધરવાનો અને શોક છે ?
ઉ ફરજિયાત પ્રાર્થના જેવી વસ્તુ ન જ હોઈ શકે. પ્રાર્થનાને જો પ્રાર્થના તરીકે કશી કિંમત હોય તાં તે મરજિયાત જ હોઈ શકે એ તો દેખીતું છે. પણ આજકાલ ફરજની બાબતમાં પણ લોકોમાં વિચિત્ર ખ્યાલો પ્રવર્તે છે. જો તમારી સંસ્થામાં અવો નિયમ હાય કે તેના પગારી - બિનપગારી એકએક સંસ્થાવાળી વ્યક્તિએ સામાન્ય પ્રાર્થનામાં હાજરી ભરવી જોઈએ તો મારા અભિપ્રાય મુજબ તમે તેવી હાજરી ભરવા બંધાયેલા છો, જેમ બીજી ફરજો અદા કરવા બંધાયેલા છો. તમે સંસ્થામાં જોડાયા એ તમારું મરજિયાત પગલું હતું. જાડાયા ત્યારે તમે સંસ્થાના નિયમા જાણી લઈને જોડાયા હતા અગર તો તમારે જાણી લેવા જોઈતા હતા. તેથી તમે નોકરીને અંગ કબૂલેલી બીજી બાબતોની જેમ પ્રાર્થનામાં હાજરી ભરવાની વાતને પણ હું તો મરજિયાત પગલું જ ગણું. એકલા પગાર સામું જોઈને જ જો તમે નોકરી સ્વીકારી
