________________
૧૪૨
હિંદુ ધર્મનું હાર્ટ આજે ખૂનના સમર્થનમાં પણ ટાંકવામાં નથી આવતી ? મને તો એ દીવા જેવું ચોખ્યું છે કે જ્યાં કેવળ શુદ્ધ બુદ્ધિને આધારે નિર્ણય કરવાનો હોય ત્યાં ગમે એવા મહાપુરુષનાં વચન પણ પ્રમાણ તરીકે ન ટાંકવાં જોઈએ. નવાઈની વાત તો એ છે કે જે પત્રલેખકે મને પ્રવૃદ્ધિ મારત મોકલ્યું છે તેણે જ ભગિની નિવેદિતાનાં લખાણમાંથી પ્રસંગાનુરૂપ બ અવતરણ પણ મોકલ્યાં છે. એ અવતરણો આ પ્રમાણે છે :
“બીજાઓની પેઠે તેમણે (વિવેકાનંદે) વિચાર કર્યા વગર એમ માન્યતા સ્વીકારી લીધી હતી કે યંત્રો ખેતીને આશીર્વાદરૂપ થઈ પડશે, પણ હવે એમને સમજાયું કે અમેરિકન ખેડૂતને અમુક ચોરસ માઈલના વિસ્તારમાં ખેતી કરવાની હોય છે એટલે તેને યંત્રો ઉપકારક થઈ પડે, પણ ભારતના ખેડૂતનાં નાનાં ખેતરને તાં તે નુકસાન સિવાય બીજું ભાગ્યે જ કરે, બંને દાખલામાં સમસ્યા જુદી હતી. એની તેમને પૂરી ખાતરી થઈ ચૂકી હતી. વિતરણની સમસ્યા સહિત બધી જ બાબતોમાં તેઓ નાનાં નાનાં હિતોનો છેદ ઉડાવી દેવાના પક્ષમાં થતી બધી દલીલો શંકાપૂર્વક સાંભળતા અને બીજી અનેક બાબતોની પેઠે એ બાબતમાં પણ પ્રાચીન ભારતીય સંસ્કૃતિની ભાવનાને અજાણતાં જ પૂર્ણપણે વ્યક્ત કરતા હોય એમ લાગતું. (ધ મા જીવ ગાડું સોં દિમ, પા. ૨૩૧)
““તેમના (વિવેકાનંદના) અમેરિકન શિષ્યો તેમના એ ચિત્રથી અત્યાર પહેલાં જ પરિચિત થઈ ચૂક્યા હતા જેમાં એક પંજાબી કન્યા રેંટિયો કાંતતાં કાંતતાં તેમાં જીરાવો રિવીન્દ્રનું ગુંજન સાંભળતી હતી, જેના ઉલ્લેખ માત્રથી તેમના મોઢા ઉપર સ્વનિલ આનંદ છવાઈ જતો હતો.'' (એ જ. પા. ૯૫)
આ ઉતારાઓ સ્વામીજીના વિચારને સાચી રીતે રજૂ કરે છે કે કેમ એ હું ન કહી શકું.
iા ફન્ડિા , ર૬-૯-૧૯૨૯, પા. ૩૬૧
૭૬. આતવાકથની અંધપૂજા
(“અન્નાહાર'માંથી)
એક પત્ર લખનાર માંસાહારી કુટુંબમાં જન્મ્યા છે. અત્યાર સુધી તો તેનાં માબાપ તેને માંસ ખાવાને લલચાવી રહ્યાં છે તેની સામે ટક્કર ઝીલવામાં તે ફાવ્યા છે. પણ હવે તે કહે છે: