________________
૧૭૦
ગુજરાતી ભાષાનું બૃહદ્ વ્યાકરણ તે, જે, “ માં એકાર માગધીમાંથી આવ્યો છે. માગધીમાં સં. પુષનું પુરો થાય છે, એ જ પ્રમાણે નર:=; હૃક્ષ =હે છે.
તો એ તનું છું. પ્ર. p. ૧. પ્રાકૃત રૂપ છે; સો==ઃ (i). અપભ્રંશમાં g–-નો (ચનાં) ને સુ-સો (તમાં) રૂ૫ છે.
જૂની ગુજરાતીમાં ૬ (જે), ૩ (તે) રૂપે વપરાયાં છે– મુગ્ધાવબોધ
જ તરઈ સુ કર્તા; જુ દેખાઈ સુ કર્તા, જી કીજઈ તે કર્મ. (તંત્રનપુંસકમાં અપભ્રંશની પેઠે નપુંસકમાં જૂની ગુજરાતીમાં તં રૂપ વપરાયું છે.)
એ ગ્રન્થ સુખિઈ પઠાય એહ-નઉ (એનું) એહ-રહઈ
મરાઠીમાં હૃા (હું છું, ટ્રી સ્ત્રી, ને હું નપુ) ને તો (તો-તી -ત) એ દર્શક સર્વનામ છે; તેમાં હૃા એ ગુજરાતી “આ” ને “એ” ને મળતું છે ને તો એ ગુજ. રાતી તે ને મળતું છે. તો એ ત્રીજા પુરુષનું સર્વનામ પણ છે. મનું પ્રાકૃતમાં 4. p. ૩. હું થાય છે, તેમાંથી હું આવ્યું છે.
બંગાળીમાં પૈડું-નિરૂપ છે, અને ઉલ્લીમાં -gr-રૂ રૂપ છે; એ બધાં અપભ્રંશ રૂ૫ 4. p. ૩. ઇન્દુ-હો-દુ પરથી આવ્યાં છે.
દર પદાર્થ દર્શાવવા હિંદીમાં વહુ, ૩૬, ૩, રૂઢ શબ્દો છે; બંગાળીમાં ગો –નિ છે. ગુજરાતીમાં એને મળો શબ્દ “એછે. બીમ્સ તેમજ ડૉ. ભાંડારકર દૂરના દર્શક સર્વનામ તરીકે ગુજરાતીમાં ‘આ’ આપે છે તે ખેટું છે. ગુજરાતીમાં પ્રત્યક્ષ પદાર્થ દર્શાવવા માટે પાસેનાને સારૂ “આ” ને દૂરનાને સારૂ “એ છે.
જૂની ગુજરાતીમાં “મુગ્ધાવધમાં એલિઉ” (“ઓલ્યા” માટે) અને પછલક” (પેલા) માટે વપરાયાં છે. અ૫૦માં ફયતનું વડું થાય છે, તે પરથી અવડુ-અવર્તુ–મહુ-એલએલ્યું ને વહુ-વેસુ-ટુ-પેલું એમ એ રૂપ આવ્યાં છે, એમ ડૉ. ગ્રીઅર્સનનું કહેવું છે. ડૉ. ટેસિટેરિ પાર ને વાર ઉપર ફૂડ (અપને પ્રત્યય) લગાડી એ રૂપ વ્યુત્પન્ન કરે છે. પાર પરથી અપ
