________________
૩૬૦]
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
અહો! આહા! શ્રી સદ્ગુરુ, કરુણા સિંધુ અપાર; આ પામર પર પ્રભુ કર્યો, અહો! અહો! ઉપકાર. ૧૨૪ શિષ્યએ સદ્ગુરુની મહિમા વ્યક્ત કરતાં અનેક મહિમાયુક્ત વિશેષણોનો પ્રયોગ કરીને, સદ્ગુરુને પોતાના અત્યંત ઉપકારી માન્યા છે. સદ્ગુરુનું પ્રથમ તથા સર્વોત્કૃષ્ટ વિશેષણ “શ્રી' છે. “શ્રી' એટલે લક્ષ્મી, અજ્ઞાની વ્યક્તિ, ધનરૂપી લક્ષ્મીવાળા લોકોને નામ પહેલાં “શ્રી” શબ્દનો પ્રયોગ કરે છે, જ્યારે જ્ઞાની મહાપુરુષ જ્ઞાનરૂપી લક્ષ્મીવાળા સદ્ગુરુ, સાસ્ત્ર, સદૈવ, જિનમંદિર, વગેરે વીતરાગતાના કારણોના નામ પહેલા “શ્રી' વિશેષણનો પ્રયોગ કરે છે.
સદ્ગુરુને કરુણાસાગર કહ્યા છે. અનેકાંત દૃષ્ટિના કારણે, જ્ઞાનીને કરુણાસાગર કહેવામાં આવે છે. અજ્ઞાનીને ધન રહિત જીવ પ્રત્યે કરુણા ઉપજે છે, જ્યારે જ્ઞાનીને આત્મજ્ઞાન રહિત જીવ પ્રત્યે કરુણા વર્તે છે. મુનિ અવસ્થા સુધી કરુણા હોય છે, પરંતુ અરિહંત તથા સિદ્ધ ભગવાનને કરુણાભાવ હોતો નથી. અરિહંત તથા સિદ્ધ ભગવાનને પણ ભાવ હોય છે પરંતુ તે ભાવ શુદ્ધાત્મામય નિર્વિકલ્પ હોય છે. કારણ કે ભાવ તો આત્માનો સ્વભાવ છે. એટલું જ નહિ પણ કોઈ દ્રવ્ય, ભાવ રહિત હોતું નથી. અરિહંત તથા સિદ્ધ ભગવાનને કરુણાભાવ ન હોવા છતાં અરિહંત ભગવાન દિવ્યધ્વનિના માધ્યમથી તત્ત્વનો ઉપદેશ આપે છે. તેથી ઉપદેશદાતા પણ બે પ્રકારના હોય છે. અરિહંત ભગવાન કરુણાભાવ રહિત ધર્મસભામાં ઉપદેશ આપે છે તથા આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, સાધુ તથા ચોથા તથા પાંચમાં
