________________
ગાથા- ૧૦૯]
[૩૨૫
ભાવ પ્રગટયો છે તે મહત્વનું છે. જ્ઞાનીને અનેકાંત દયા હોય છે. જ્યારે અજ્ઞાનીને એકાંતે દયા હોય છે. કસાઈ જ્યારે ગાયને મારે છે, ત્યારે અજ્ઞાનીને કસાઈ ૫ર દ્વેષ તથા ગાય પર કરુણા ઉપજે છે, પરંતુ જ્ઞાનીને ગાય તથા કસાઈ એમ બંનેના કર્યોદય જાણીને, બેય પ્રત્યે દયા આવે છે. અંતરંગ દયાપૂર્વક પ્રાણીદયા સાર્થક છે. માત્ર પર દયાથી આત્મહિત થતું નથી. આમ, આ પદમાં અંતર દયાની મહિમા બતાવીને જિજ્ઞાસુ જીવનું લક્ષણ બતાવ્યું છે. અન્ય લક્ષણોની વિશેષ ચર્ચા ૩૮મી ગાથામાં થઈ ચૂકી છે.
તે જિજ્ઞાસુ જીવને, થાય સદ્ગુરુબોધ; તો પામે સમકિતને, વર્તે અંતરશોધ. ૧૦૯
આત્મપ્રાપ્તિના જિજ્ઞાસુ જીવને સદ્ગુરુનો ઉપદેશ પરિણમે છે. જિજ્ઞાસુ કોને કહેવો ? ‘જિજ્ઞાસુ' શબ્દ એ ત્રણ અક્ષરોનો સમુહ છે. ત્રણ અક્ષર એ સાધક, સાધન, સાધ્યના સૂચક છે. દરેક જીવ વસ્તુનો ઈચ્છુક હોતો નથી પરંતુ તે સુખને સાધ્ય માને છે. જીવને સુખ જોઈએ છે, વસ્તુ નહિ. પરંતુ અજ્ઞાની જીવ એમ માને છે કે સુખની પ્રાપ્તિ અનુકૂળ સંયોગો મળવાથી થાય છે, તેથી તે અનુકૂળ સંયોગો તરફ આંધળી દોટ મુકે છે. ત્યાં જીવ સાઘક છે તથા સુખ સાધ્ય છે. પરંતુ સાધકનું સાધ્યપ્રાપ્તિનું સાઘન યોગ્ય નથી. સુખનું સાઘન જ્ઞાન છે. તેથી જીવ સાધક, જ્ઞાન સાધન તથા સુખ સાધ્ય છે. આમ, સાધક એવા જીવનો પ્રથમ અક્ષર ‘જી’, સાધન એવા જ્ઞાનનો પ્રથમ અક્ષર ‘શા’ તથા સાધ્ય એવા સુખનો પ્રથમ અક્ષર ‘સુ’ છે.
