________________
૭૮]
-
| [આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
વ્યવહાર હતો કારણ કે અજ્ઞાનીને અલૌકિક વ્યવહાર હોતો જ નથી. ખરો વિનય આત્માનુભવી જ્ઞાનીને જ હોય છે. તેથી પણ વિશેષ એમ કહ્યું કે આત્મજ્ઞાનમાં નિમિત્ત બનેલા સદ્ગુરુ તો હજુ છદ્મસ્થ હોય અને જો શિષ્ય સદ્ગુરુના પહેલાં જ કેવળજ્ઞાન પામે, તો કેવળજ્ઞાન પ્રગટ થયા પછી પણ, તે કેવળી ભગવાન પોતાના ભૂતકાળના છદ્મસ્થ દશા સમયના સદ્ગુરુનો વિનય કરે છે. છદ્મસ્થજીવ એટલે કેવળજ્ઞાન રહિત જીવ. જો કે પહેલાં ગુણસ્થાન થી બારમા ગુણસ્થાન સુધી બધા જ જીવો કેવળજ્ઞાન રહિત હોવાથી છસ્વસ્થ કહેવાય છે. કેવળી ભગવાન પોતાના ભૂતકાળમાં રહી ચૂકેલા ગુરુનો વિનય કરે છે.
આ વાક્યો કોઈ આગમ વિરુદ્ધ તો નથી જ. માત્ર તેનો યોગ્ય ભાવ સમજવો જોઈએ. અહીં વિનય શબ્દનો પ્રયોગ ક્યા અર્થમાં થયો છે, એ વાત તો નાનું બાળક પણ સમજી શકે છે કે કેવળજ્ઞાન થયા બાદ કેવળી ભગવાનને વંદ્ય-વંદકભાવ હોતો નથી. તેથી કેવળી ભગવાન કોઈ પણ જીવોને વંદતા કે વંદાવતા નથી. કારણ કે, વંધ-વંદકભાવ રાગના અસ્તિત્વનું સૂચક છે. કેવળી ભગવાન સંપૂર્ણ રાગાદિભાવોથી રહિત હોવાને લીધે તેમને વંદ્ય-વંદકભાવનું હોવું અસંભવ છે. તેથી ભૂતકાળમાં રહી ચૂકેલા ગુરુ કે જે વર્તમાનમાં પોતાનાથી નીચલી એવી છદ્મસ્થ ભૂમિકામાં સ્થિત છે તે સદગુરુનો હાથ જોડવારૂપ વિનય કે પ્રશસ્ત રાગરૂપ વિનય તો કરતા જ નથી કારણ કે, પોતાના ગુરુનો રાગ પણ કેવળજ્ઞાનની ઉત્પત્તિમાં બાધક છે. તેથી કેવળી ભગવાનને એવો વિનય ન જ હોય. અહીં આશય એમ સમજવો કે કેવળજ્ઞાનમાં ભૂતકાળમાં રહી ચૂકેલા સદ્ગુરુને
