________________
વિજય
વિજયના બે જ માર્ગ છેઃ કાં શકિત કાં ભકિત. આ બેમાંથી એકેય જેની પાસે નથી તેને ત્રીજો માર્ગ છે વિનકિત—વિનાશ.
જીવનને જાણકાર મનુષ્ય એ કઈ જંગલમાં ફરનારું રેઝ જેવું પ્રાણી નથી; એ સમાજ વચ્ચે રહેનાર પ્રાણી છે. એ સહકારથી ટકે છે અને સંગેને આધીન રહી જીવે છે. બધું જ કંઈ એ પિતાની જ ઈચ્છા પ્રમાણે કરી શકતો નથી. એનેય સાગરૂપી ઘાણીએ જોડાઈ આંટા મારવા પડે છે; અને છતાં આવા ગૂંચવણભર્યો સંગના ચક્કરમાં પણ પિતાની જાતને જે જાળવી શકે અને મન ઉપર કાબૂ રાખી પિતાના દયેય પ્રતિ ગતિ ચાલુ રાખી શકે તે જ જીવનને જાણકાર.
૮૪
