________________
અમૃત કાં સુરા
આપણું અંતરના રંગમહેલમાં બે વ્યક્તિઓ શાસન ચલાવી રહી છે : એક છેઆત્મા ને બીજુ છે મન. બંને પિતાનું પ્રભુત્વ સ્થાપવા યુગયુગથી અવિશાન્ત પ્રયત્ન કરતાં આવ્યાં છે.
આત્મા જેને સજે છે તેનું વિસર્જન કરવા મન સતત પ્રયત્નશીલ રહે છે અને સમય મળતાં એ વિસજન કરે પણ છે. જો કે આત્માની પસંદગી સામે મનને અણગમો હોવા છતાં એ નિભાવી લે છે, કારણ, મન આત્માનું સહભાગી હોવા છતાં, પિતાની નીતિનો અમલ કરવામાં એ કુશળ તેમજ કુનેહબાજ છે.
આત્મા ને મના પિતાના કુટુંબ સાથે એક જ રંગમહેલમાં વસે છે; પણ બંનેના પંથે ન્યારા છે: એકના પંથ મુક્તિ છે, બીજાનો પંથે બંધન છે.
સુમતિ એ આત્માની પત્ની છે; કુમતિ એ મનની પ્રેયસી છે. જીવનના રંગમહેલમાં સુમતિનું સંગીત ચાલતું હોય છે ત્યારે આમા ડેલ હોય છે, ને એની સુમધુર સૂરાવલિમાં મગ્ન બની સ્વગીય આનંદ અનુભવતો હોય છે. આ દશ્ય મનથી જોયું જતું નથી, ઈર્ષોથી એ સળગી
૫૮
