________________
પૂર્ણિમા પાછી ઊગી: વાતમાં પહેલી વાત દાન માટેની હતી. અને બીજી વાત ગાળ માટેની હતી. દાન દેવું ખરું પણ લેવું નહિ અને ગાળ લેવી પણ દેવી નહિ.
જીવનમાં આમ બેય વાત કેળવવાની છેઃ દાન લેવું નહિ કેઈ આપે તે લેવા માટે હાથ લંબાવે નહિ, પરંતુ જે લેવા આવે તેને શક્તિ પ્રમાણે આપતાં રહેવું.
“દાનમાં દેવાનું છે, પણ લેવાનું નથી. કોઈ આપણને દાન શું આપતા હતા? આપણે જ આપણા પુરુષાર્થથી ઊભા રહેવું જોઈએ. કેઈની પણ વસ્તુ, જે એક વાર પણ તમે લીધી, તે પછી એના ઉપકારની છાયા તમારી પાંપણ ઉપર એવી જામી જશે કે દષ્ટિ ઊંચી પણ નહિ થઈ શકે. પછી તમે કંઈનહિ કરી શકે.
દ્રોણાચાર્ય જેવા વીર અને ભીષ્મ પિતામહ જેવા સમર્થ પુરુષે કૌરના ઉપકાર ભાગ નીચે દબાયેલા હોવાથી દ્રૌપદીનાં વસ્ત્ર ઊતારતાં હતાં ત્યારે નીચું ઘાલી બેઠા હતા. આનું કારણ મહાભારતમાં તેમણે જાતે જ કહ્યું છે કે, “અર્ધાનામ દાસા વયમ–અમે અર્થના દાસ થઈ ગયા છીએ. આ કૌરએ અમને પિષ્યા એટલે એની શરમથી અમે દબાઈ ગયા છીએ. અમે ગુલામ છીએ. ગુલામ શું કરી શકે?”
મહાભારતનું આ વાક્ય જીવનમાં યાદ રાખવાનું છેઃ તમે કેઈની પાસેથી કંઈક દાન લીધું એટલે ખલાસ. તમારે આત્મા અને તમારું સ્વમાન મર્યાં જ સમજે. ગાળની બાબતમાં આથી ઊલટું છે. ગાળ લેજે ખરા, દેશે નહિ. બીજાનાં ગમે તેવાં કડવાં વેણ આવે, ગમે તેટલી કડવી વાણી આવે,
