________________
૧૪૪
તત્ત્વવિચાર અને ભવદના
ઉપર આવી આંશિક મર્યાદા ( Reasonable Restriction) મૂકવાનો રાજ્યને અધિકાર છે. તે સાથે એમ પણ કરાવ્યું કે ગાય-ભેંસનાં બચ્ચાં, દુધાળી ભેંસ, ઉપયોગી ખળદ ધુ ઉપયાગી પાડા અને સાંઢ ઉપર સંપૂર્ણ વધઅધી મુકાય તે પણ વાજમી છે. પણ તદ્દન વસૂકી ગઢેલી ભેંસ, નિરુપયોગી થયેલ બળદ કે પાંડા કે સાંઢની વધ-`ધી થાય ત વાજખી નથી. મુસલમાનની ધાર્મિક માન્યતા વિશે કોર્ટે કહ્યું કે ગોવધ કરવા જ જોઇએ એવા કુરાનમાં કાઈ આદેશ હોય કે એવી કોઈ દઢ ધાર્મિક માન્યતા હોય તેવા કાઈ પુરાવા કોર્ટ સમક્ષ રજૂ થયા નથી. બલ્કે મુસલમાનના સમયમાં અને ખાસ કરીને અકબરે સંપૂર્ણ ગાવધખધી કરી હતી.
ગાય અને ઉપચાગી બળદ તથા પાડાની વધખધી વાજખી કરાવતાં કોર્ટે કહ્યુ તુ :
The cow and the working bullocks have on their patient back the whole structure of Indian Agriculture." અર્થાત્ ગાય અને બળદની ખાંધ ઉપર દેશની ખેતીવાડીને! બધા
આધાર છે.
.
સુપ્રીમ કૉટ ના આ ચુકાદા પછી કેટલાંક રાજ્યોએ સંપૂર્ણ ગોવધમ ધી તથા દુધાળી અને ઉપયોગી ભેંસ, ખળદ વગેરે જનાવરાની આંશિક વધખ ધીના. કાયદા કર્યા છે. કેટલાંક રાજ્યામાં સંપૂર્ણ નહિ પણ આંશિક ગાવધખધી થઈ છે. કેટલાંક રાજ્યેામાં બિલકુલ એવા કાયદો નથી. એક સુખદ આશ્રય - જનક હકીકત એ છે કે કાશ્મીરમાં આવા કાયદા વર્ષોથી છે.
આમ, ઉપયોગી પશુની તલ ન થાય એવા કાયદા વર્ષોથી છે. તમાં પ્રબંધ છે કે સરકારનિયુક્ત અધિકારી કાઈ પશુ – મુખ્યત્વે ખળદ – બિલકુલ ઉપયોગી નથી એવું સિટર્ફિટ ન આપે ત્યાં સુધી તેને વધ ન થાય. સરકાર આવે! અધિકારી નિયુક્ત કરે છે અને તલખાના ઉપર ત હાજર હોય છે. પણ કાયદાની ધ્રુવી વિડંબના થાય છે તેને અનુભવ ખકરી હૃદને દિવસે મારા મિત્ર શ્રી તુલસીદાસ જિંત્રામ ખીમજીને થયા અને તેમણે જે વર્ણન કર્યુ તથી મને કમકમાં આવ્યાં અને મારાં રુંવાડાં ઊભાં થઈ ગયાં.
દેવનાર કતલખાનામાં રાજનાં ૬૦૦૦ ઘેટાં-બકરાં ઉપરાંત અઠવાડિયે ૧૫૦૦ ખળદની તલ કરવાની છૂટ હેાય છે. પણ બકરી ઈંદના દિવસે ૪૦૦ બળદની કતલ કરવાની આ વર્ષે (૧૯૭૭-૭૮માં) છૂટ આપી હતી. હવે આટલા
