________________
બન્ડ રસેલ
બન્ડ રસેલે પિતાના જીવનના પ્રેરક બળા તેમની આત્મકથામાં આ પ્રમાણે જણાવ્યાં છેઃ - “મારા જીવનમાં ત્રણ પ્રેરણાઓનું પ્રભુત્વ રહ્યું છે. એ પ્રેરણાઓ આમ તે સાવ સાદી અને સર્વસામાન્ય છે; પરંતુ મારા જીવનમાં એ પ્રેરણાઓ. અતિશય પ્રબળ રહી છે. એ ત્રણ પ્રેરણાઓ છે: પ્રેમને તલસાટ, જ્ઞાનની ખેજ અને માનવજાતનાં દુઃખ માટે અસહ્ય કરુણ. આ પ્રેરણાઓએ મને ક્યાંય ઠરીઠામ થઈને બેસવા દીધું નથી. એમણે મને યાતનાઓના ઊંડા સાગર ઉપર ફંગોળ્યો છે, ને ક્યારેક હતાશાની બિલકુલ અણી સુધી પહોંચાડ્યો છે.
પ્રેમ માટે હું તલસ્યો, કારણ કે તે આનંદોલ્લાસથી આપણને સભર બનાવી મૂકે છે. એવો પ્રબળ આનંદલાસ કે પ્રેમના આનંદભર્યા થોડાક કલાકો સારુ હું મારી બાકીની બધી જિંદગી ન્યોછાવર કરી દેવા પણ તૈયાર થાઉં. પ્રેમ માટે હું તલસ્યો, કારણ કે તે આપણને એકલવાયાપણામાંથી મુક્ત કરે છે – એવું ભયંકર એકાકીપણું કે જેમાં એક થથરતી ચેતના દુનિયાની કોર ઉપરથી ઠંડી અતાગ ચેતનહીન ગર્તામાં વેકિયું કરતી હોય. પ્રેમ માટે હું તલ, કારણ કે પ્રેમભર્યા મિલનમાં મેં સંતા ને કવિઓએ કપેલા સ્વર્ગની એક અગમ્ય વામન સ્વરૂપમાં ઝાંખી કરી. આવા પ્રેમને મેં તલસાટ અનુભવ્યો, અને માવજીવન માટે જે કે વધુ પડતું કહેવાય છતાં કહ્યું કે આ પ્રેમ હું આખરે પામ્યા. - “આટલી જ પ્રબળ લાગણી સાથે મે જ્ઞાનની ખોજ કરી છે. મેં માણસોનાં હૃદય સમજવાની ઈચ્છા સેવી છે. મેં તારાઓ ચમકે છે શા માટે એ જાણવાની ઈચ્છા સેવી છે. સતત ગતિશીલ અણુમંડળ ઉપર અંકનું પ્રભુત્વ સ્થાપતી પાયથાગોરસની શક્તિને તાગ પામવા પણ હું મા છું. આમાંથી બહુ નહિ, કિંચિત માત્ર હું પામી શક્યો છું.
