________________
ભારતની એક વિરલ વિભૂતિ
પણ આજે મને પૂર્ણ સત્ય સમજાયું કે, મારા જેવા અધમે પિતાની મનની કલુષિતતાથી જ આપના જેવા મહામાનવના ગુણે સમજી શકતા નથી, અને ઈર્ષા અને અભિમાનથી પિતાની જાતને જ મહાન મનાવવા પ્રયત્ન કરતાં પરિભ્રમણ કરે છે. આ જગતના પિતા છો, આપ જગચ્છરણ છે, વિશ્વબંધુ છે, જગદાધાર છે, અધમો દ્ધારક છે, અને તારક છો. હે કરુણાસાગર ! મારા અપરાધની ક્ષમા કરો. હું નીચ છું-અધમ છું-પાપી છું. મારો ઉદ્ધાર આપના જ હાથમાં છે, નાથ! માટે મને તારો !!! ”
આવા અઘર અને ભયંકર અપરાધ કરનારા સંગમ પર પણ વિશ્વવિખ્યાત આ વિરલ વિભૂતિએ તે પોતાની અમૃત–ઝરતી આંખોમાંથી કરુણાની વષા જ આરંભી! એમની વિરાગ્ય-ઝરતી આંખમાંથી વાત્સલ્યનું ઝરણું ઝરવા લાગ્યું. એ પુનિત ઝરણામાં સ્નાન કરી, ભારે હૈયે સંગમ પિતાના સ્થાન ભણી સંચર્યો ! - સંગમે કરેલા અનેક દુઃખો વેઠ્યા પછી ફરી એમણે આ અને અનાર્ય–વજ ભૂમિ ભર્ણ વિહાર આદર્યો. સાડ! બાર વર્ષ સુધી મૌન પણે ઘેર તપશ્ચર્યા કરી. આ દિવસોમાં એમના પર અનેક વિષમ અવિપત્તિનાં વાદળાં એક પછી એક તૂટવા લાગ્યાં, છતાં એમણે વૈય, સહિષ્ણુતા અને શાતિપૂર્વક એમને પ્રસન્નમુખે આવકાર આપ્યો.
આમ અનેક યાતનાઓના દાવાનળમાં આ તેજસ્વી વિરલ વિભૂતિના કર્મો બળીને રાખ થયાં અને એમને અનન્ત સૂર્યના પ્રકાશથી ચમકતે આત્મા પ્રકાશી ઉઠ્યો. કૈવલ્યજ્ઞાન વ્યાપી રહ્યું અને અન્ધકારને નિતાન્ત નાશ
