Page Text
________________
૧૩૮
આપણે આત્મનિરીક્ષણ કરીશું?
. નિશ્ચય-વ્યવહારના તાણાવાણા
પોતાના કર્મકૃત વ્યકિતત્વ ઉપર જ રહેતી નજર હઠાવી લઇને મુમુક્ષુ તેને પોતા તરફ આત્માના શુદ્ધ શાશ્વત સ્વરૂપ તરફ વાળે તો જ તે આત્મિક ઐશ્વર્ય પામી શકે છે. પોતા તરફ વળ્યા વિના એકલી ક્રિયાની ચીલાચાલુ ઘરેડમાં ઘૂમ્યા કરવાથી નથી સમત્વ લાધતું, નથી આત્મતૃપ્તિનો ઓડકાર પામી શકાતો, અને બાહ્ય દેખીતી પ્રવૃત્તિ ધાર્મિક રહેવા છતાં અંતરમાં ખાસ અને પ્રીતિ તો ભૌતિકતાની જ રહે છે. - - આધ્યાત્મિકતા માટે નૈતિકતા અને તપ-ત્યાગ-સંયમ જરૂરી છે, પણ નૈતિકતા અને તપ-ત્યાગ હોય ત્યાં આધ્યાત્મિકતા હોય જ એવો નિયમ નથી. તપ-ત્યાગસંપન્ન સદાચારી વ્યકિત અને આત્મજ્ઞાની સંત વચ્ચેનું અંતર પાપી અને સજજન વચ્ચેના અંતર કરતાં ઘણું વધુ છે. આ તવ્ય આપણા ધ્યાન બહાર ન રહેવું જોઈએ. તપ-ત્યાગયુકત કઠોર જીવન અને આત્મોન્મુખ જીવન એ બે એક નથી. ખરેખર આત્મોન્મુખ થયેલી વ્યક્તિની દૃષ્ટિ ભૌતિક જીવનનાં લાભ-નુકસાનનાં લેખાં-જોખાંથી ઉન્મુક્ત રહે છે. નિજ શુદ્ધ શાશ્વત સ્વરૂપ સાથેના અનુસંધાનનું આ પરિણામ હોય છે.
આપણી સમગ્ર સાધના દેહ અને મનથી પર થવા માટે છે. નિશ્ચય અને વ્યવહાર અર્થાત્ જ્ઞાન અને ક્રિયાનો સંયુક્ત પ્રયોગ થાય તો એ કામ પાર પડે. અસત પ્રવૃત્તિથી નિવૃત્ત થવાના લક્ષ્ય વિનાની માત્ર નિજ શુદ્ધ સ્વરૂપની વાતો મુકિત અપાવી શકતી નથી, તેમ પરમાત્મ
સ્વરૂપ કે નિજ શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપના લક્ષ્ય વિનાની એકલી શુભ પ્રવૃત્તિ પણ મુકિત-સાધનામાં વિફળ રહે છે."
એટલે લૌકિક રૂઢિ અનુસારના કેવળ બાહ્ય તપ-ત્યાગ અને અહિંસાદિ ધર્માચરણની આધ્યાત્મિક ગુણ તરીકે જ્ઞાનીઓ ગણના કરતા નથી." દ્રક્રિયા અર્થાત્ ભાવશૂન્ય કોરા અહિંસાદિ આચારો કે ક્રિયાકાંડો કરતાં તાત્ત્વિક પક્ષપાતનું–આધ્યાત્મિક રૂચિનું મૂલ્ય ઘણું છે. જ્ઞાનીઓ કહે છે કે એ બે વચ્ચે એટલો તફાવત છે જેટલો તફાવત આગિયાના પ્રકાશ અને સૂર્યના પ્રકાશ વચ્ચે છે. એટલે શ્રેયાર્થી વ્યવહારનું અનુસરણ કરે પણ તેની નજર નિશ્ચય ઉપર રહેવી જ જોઈએ. એ ખાતર, વ્યવહારના અનુસરણની પ્રેરણા આપવાની સાથોસાથ, નિશ્ચયમાર્ગ પ્રત્યે
| SR No. | 005904 |
| Book Title | Aapne Aatmnirikshan Karishu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Amarendravijay |
| Publisher | Aatmjyot Prakashan |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 192 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |