________________
૨૦
દૂર છે, ઉપર છે, સૂર્ય ને ચંદ્રનીયે પેલી પાર છે. જ્યાં સૂર્યને પ્રકાશ પણ ઝાંખ લાગે એવા પ્રકાશમય, સૌન્દર્યમય મોક્ષ-પ્રદેશને નિવાસી આપણે આ આત્મા છે. એને વિચાર સ્વપ્ન આવે છે ?
એક ગામમાં એક ભાઈએ પ્રશ્ન કર્યો. “ ત્યાં મોક્ષમાં ખાઈપીને વાતો કરવાની ખરી કે નહિ?”
મેં કહ્યું: “ત્યાં વાત કેવી ? ત્યાં તે આપણો આત્મા અનંત જ્ઞાનમય-પ્રકાશમય હોય છે. વીતરાગને વાત કેવી? ” .
ત્યારે ફરી પ્રશ્ન કર્યો. તે પછી વાતે વિના અમારે સમય કઈ રીતે પસાર થાય? અમે તે મૂંઝાઈ જઈએ...”
મને વિચાર આવ્યો. જે લોકે વાત વિના રહી શકતા નથી, ઘોંઘાટ વિના જીવી શકતા નથી, કોલાહલ વિને જેમને પિતાનું જીવન શૂન્ય લાગે છે, આવા માણસોને આ મોક્ષની પ્રકાશમય પ્રદેશની કલ્પનાય ક્યાંથી આવે ? કેફમાં કદી સ્વસ્થ વિચાર આવતા જ નથી. મેહને પણ કેફ છે. એમાં આત્માની સહજ ને વાસ્તવિક દષ્ટિને વિકાસ ક્યાંથી હોય?
આત્માની નૈસર્ગિક દૃષ્ટિ જાગે તે સમજાય કે આત્મા જ એક એવી ચીજ છે, જેને અગ્નિ બાળી ન શકે, પવન સૂકવી ન શકે, તલવાર છેદી ન શકે, પાણું ભીંજવી ન શકે, ને સ્નાન વિના પણ પવિત્ર છે અને આભૂષણે વિના પણ સુંદરતમ છે. • આવા આત્મસૌન્દર્યનું એકાદ કિરણ પણ મળે તે આ
દૃષ્ટિ ધન્ય બને. એ વિના તો આ આંખ શિયાળને ખાવા ય યોગ્ય નથી.
યેગીએ હાથ, કાન, આંખ ખાવાની ના કહી, ત્યારે શિયાળે કહ્યુંઃ “તે આ બે પગ ખાઉં ?” યોગી કહે વો જ તીર્થ ભાઈ પગ પણ ખાઈશ નહિ કારણ કે એ તીર્થે ગયા નથી. કદાચ
