________________
ચાર મંગળ
નમ્રતાથી સિરભ મહેકાવશેએને ગમે તેવામાં મક, પણ એ પિતાને ધર્મ નહિ ચૂકે. *
મનુષ્યમાં મનુષ્યત્વજીવંત હોય છે ત્યારે એ પણ સુમનની જેમ મહેકતું હોય છે. એ જે ચતુર હોય તે ભેળા માણસને બુદ્ધિભરી સલાહ આપે, એ લેખક હોય તે શિષ્ટ સાહિત્ય સજીને સમાજને સમાગે વાળે, એ બળવાન હોય તે નિબળનું રક્ષણ કરે, એ સત્તાવાન હોય તે પ્રજાને સહાયતા આપે, ને ધનવાન હોય તે એ નિધનને મિત્ર બને; કારણ કે એનું મનુષ્યત્વ એને આવાં સારાં કાર્યો કરવા અવિરત પ્રેરતું જ હોય છે.
સૂર્યને પ્રકાશ જગતને લેકવ્યવહારમાં પ્રેરે છે, તેમ મનુષ્યત્વ ભલાઈની પ્રવૃત્તિમાં પ્રેરે છે, સૂર્યના પ્રકાશમાં પ્રાણીસમૂહ અભય હોય છે, તેમ મનુષ્યત્વનાં પ્રકાશમાં માણસને પ્રત્યેક વ્યવહાર અભય હેય. આજ તમે જોશે તે મનુષ્ય સામા મનુષ્યથી ચેતીને દૂર દૂર ચાલે છે, કારણ કે મનુષ્યત્વને હાસ થયે છે, માટે મનુષ્યજન્મને મંગળમય બનાવવા મનુષ્યત્વની પુનઃ પ્રતિષ્ઠા કરો.
બીજું મંગળ છે–શાસ્ત્રનું શ્રવણ. મનુષ્યત્વને વિકાસ કરવામાં શ્રવણ ખૂબ સહાયક બને છે. માણસનું મન પાછું જેવું છે. એ સદા નીચાણવાળા પ્રદેશમાં જતું હોય છે. એમાં પણ જે ઢાળ મળી જાય તે તે પૂછવું જ શું ! એને વેગ દ્વિગુણિત થઈ જવાને-ખૂબ જ વેગથી નીચે જવાનું. માણસનું મન નીચે જઈ જ રહ્યું હતું, એમાં વાસનાથી ભભૂતું રંગીલું વાતાવરણ મળ્યું. ડગલે ડગલે વિલાસી ગીતનું શ્રવણ વધ્યું. મન વધારે ને વધારે અગામી બન્યું. ' આવા સંગમાં નીચે લપસતા મનને ઊંચે લઈ જનાર ય તે તે સશાસ્ત્રનું શ્રવણ છે. જેમ પંપથી પાણે ઊંચે જાય છે,
