________________
આ મજાગૃતિ
હર માણસ, સામા માણસને છેતતે હેાય ત્યારે ચેતવણી આપે થશે? એ ઘરાકને એમ કહે અરે કે અમારે ત્યાં અસત્ય એલાય છે, નેવે માલ બતાવી જૂને માલ અપાય છે, કાળાબાર કરાય છે, અમારે ત્યાં આવનારે સાવધાન થઈને આવવાની જરૂર છે.” એમ કહેનારે વેપારી તમને કંઈ મ ? જે કે નહિ હોય એમ ન કહેવાય પણ હાય તે એવા કેટલા? એ કેઈ આ સભામાં છે. ખરે? નથી. ત્યારે વેપારી પોતાની દુકાન પર શું રાખે? પ્રામાણિકતાનાં પાટિયાં, સંત-મહાત્માઓના ફટા, મહાન નેતાઓની છબીઓ-આ બધું શા માટે? અહિંસામાં જરાય ન માનતો હેય, અહિંસાના એક પણ સિદ્ધાન્તને ન પાળતા હોય છતાં ખાદી પહેરીને ફરતા હોય છે, આ બધું શા માટે ? લેકના દિલ પર પ્રામાણિકતાની છાપ બેસાડવા માટે ને ? અને પ્રામાણિકતાની છાપ પડયાં પછી માણસ, માણસની સાથે વાત કરતે હોય ત્યારે મેંઢામાંથી સાકર ઝરતી હોય એવું બોલતા હોય છે. માદકતાની એવી ભૂરકી છટે કે સામે માણસ એ વાણુંના ઘેનમાંથી જાગી જ ન શકે. માણસ પિતાના ઘરાકને સમજાવતાં શું કહે છે ? અરે, ભાઈ ! હું તે જૂઠું બેલું ખરે ! ભાઈ, જૂઠું બેલીને કેટલા ભવ કાઢવા છે ? આપણે તો સાચું જ બોલીએ, એક જ ભાવ અને હું બેટું કહેતે હૈઉં તે ભાઈના ગળાના સમ! ” એમ કહી ઘરાકના ગળે હાથ નાંખે, પણ એને કયાં ખબર છે કે ભાઈ મરી જાય તો આ ભાઈને તે નાહવા-નીચાવવાનું ય નથી, એને તે માત્ર સમ જ ખાવા છે ને ? આ રીતે માણસ મનમાં કંઈક ઘાટ ઘડતે હોય, વચનમાં વળી કંઈ જુદુ બેલતે હિાય અને કાયાથી વળી ત્રીજું જ કરતા હોય; છતાં દંભ કરનાર માણસ સૌમ્ય અને ચેતવણી આપી શિકાર કરનારા સિંહ
